Ένας επικοινωνιακός πόλεμος με παράπλευρη απώλεια την ενημέρωση των πολιτών εξελίσσεται κάθε καλοκαίρι στο γαλάζιο φόντο της ακτογραμμής της χώρας.

Στη μία πλευρά βρίσκονται οι «βραβεύσεις ακτών» από το πρόγραμμα της Γαλάζιας Σημαίας και στην άλλη παρατάσσονται οι κινδυνολογικές εκτιμήσεις του ΠΑΚΟΕ (Πανελλήνιο Κέντρο Οικολογικών Ερευνών) που συγκεντρώνει τα φώτα της δημοσιότητας ανακοινώνοντας ποιες ακτές είναι κατά την κρίση του «ακατάλληλες».

Το συντεταγμένο κράτος βέβαια κάνει τη δουλειά του ανεξάρτητα, μεθοδικά και με συνέχεια, ωστόσο τα πορίσματα αυτά για κάποιο ανεξήγητο λόγο σχεδόν ποτέ δεν αποτελούν υλικό επικαιρότητας στα μέσα ενημέρωσης. Για το λόγο αυτό ο «Δημοσιογράφος» δημοσιεύει σήμερα τα πιο πρόσφατα στοιχεία των επίσημων μετρήσεων που ανακοινώνει τακτικά και φέτος η Ειδική Γραμματεία Υδάτων του υπουργείου Περιβάλλοντος σε ό,τι αφορά τις ακτές του Δήμου Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης.

Όπως φαίνεται από τα εργαστηριακά δεδομένα, όλες οι ακτές του Δήμου κρίνεται ότι έχουν κατά την τρέχουσα κολυμβητική περίοδο «εξαιρετική» ποιότητα νερών, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της κοινοτικής οδηγίας 2006/77, η οποία από το 2009 έχει ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο.

Πώς γίνονται οι μετρήσεις

Στις ακτές διενεργούνται δειγματοληψίες και αναλύσεις για την παρακολούθηση της μικροβιολογικής ποιότητας των υδάτων καθώς και οπτικές παρατηρήσεις από ερευνητές για την εκτίμηση της φυσικοχημικής ποιότητάς τους, ακριβώς όπως επιτάσσει η Ευρωπαϊκή Οδηγία.

Οι μετρήσεις πραγματοποιούνται από διαπιστευμένα εργαστήρια τα οποία συνεργάζονται με την Διεύθυνση Υδάτων κατόπιν διεξαγωγής διεθνούς διαγωνισμού. Στην Περιφέρεια Αττικής παρακολουθούνται συνολικά 169 ακτές που συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό λουομένων ή παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Οι μετρήσεις διεξάγονται σύμφωνα με ένα εγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα δειγματοληψιών και τα μηνιαία αποτελέσματα των μικροβιακών αναλύσεων αναρτώνται στην ιστοσελίδα της Διεύθυνσης Υδάτων.

Η πρώτη δειγματοληψία διενεργείται πριν την έναρξη της κολυμβητικής περιόδου (τον Μάιο) και στη συνέχεια μηνιαία, με μεταξύ τους διαστήματα όχι μεγαλύτερα των 30 ημερών. Σε περίπτωση υπέρβασης των ορίων λόγω βραχυπρόθεσμης ρύπανσης λαμβάνεται ένα πρόσθετο δείγμα έτσι ώστε να επιβεβαιώνεται ότι το περιστατικό έχει λήξει. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η διαδικασία χαρακτηρισμού της καταλληλότητας των ακτών κολύμβησης διενεργείται κάθε έτος υπό τον συντονισμό του Υπουργείου Υγείας.

Οι μικροβιολογικές παράμετροι που παρακολουθούνται είναι η πυκνότητα σε εντερόκοκκους (Intestinal enterococci) και κολοβακτηρίδια (Escherichia coli). Οι οπτικά παρακολουθούμενες παράμετροι είναι τα κατάλοιπα πίσσας, γυαλιά, πλαστικά, καουτσούκ ή οποιαδήποτε άλλα απορρίμματα.

Η καταγραφή των δειγμάτων, η στατιστική τους επεξεργασία και η διαχρονική παρακολούθηση των αποτελεσμάτων οδηγεί στην αξιολόγηση των ακτών που δημοσιοποιείται κάθε χρόνο στην ιστοσελίδα της Γραμματείας Υδάτων και συγκροτεί το «μητρώο ταυτότητας» κάθε ακτής κολύμβησης στη χώρα. Κάθε δύο χρόνια πραγματοποιείται αναθεώρηση του δικτύου παρακολούθησης της ποιότητας των υδάτων κολύμβησης, μέσω προσθήκης ή αφαίρεσης ακτών.

Τα αποτελέσματα αυτά αξιοποιούνται και για το πρόγραμμα «Γαλάζιες Σημαίες», διαχειριστής του οποίου στην Ελλάδα είναι η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης που συνεργάζεται με το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο, ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα λαμβάνει υπόψη του τα δεδομένα της προηγούμενης χρονιάς ως προς τα εργαστηριακά ευρήματα, καθώς ανακοινώνεται τον Μάιο κάθε έτους.

Επίσης, η Γαλάζια Σημαία απονέμεται στις ακτές βάσει μιας μεγάλης σειράς κριτηρίων που αφορούν και στις παρεχόμενες υπηρεσίες προς τους λουόμενους και από την καθαρότητα των υδάτων. Για το λόγο αυτό άλλωστε και σχεδόν πάντα από τον κατάλογο των ακτών λείπουν οι δημόσιες παραλίες.

Σημειωτέον, «Γαλάζια σημαία» κυματίζει και φέτος και στις 4 οργανωμένες ακτές του Δήμου των 3Β: Στο Varkiza Resort, στην Ακτή Βουλιαγμένης, στο Astir Beach και στην Α’ πλαζ Βούλας. Μάλιστα, η φετινή τελετή απονομής των σημαιών, με την παρουσία των υπουργών Τουρισμού και Περιβάλλοντος, έγινε στις 15 Μαΐου στην Ακτή Βουλιαγμένης.

Στον αντίποδα της επιστημονικής μεθοδολογίας κινείται το ΠΑΚΟΕ. Πρόκειται για έναν ιδιωτικό φορέα που πραγματοποιεί μετρήσεις στα δικά του εργαστήρια και τα ανακοινώνει στον Τύπο μέσω της ιστοσελίδας και της εφημερίδας του. Κανείς δεν μπορεί να ελέγξει την εγκυρότητα ή την αξιοπιστία των μετρήσεων, τη μεθοδολογία των δειγματοληψιών και την ακρίβεια των οργάνων που χρησιμοποιεί στα ιδιωτικά αυτά εργαστήρια.

Ο φορέας αυτός δεν λογοδοτεί σε κανέναν άλλο, παρά στη διοίκησή του. Δεν είναι μάλιστα λίγες οι φορές που οι ανακοινώσεις του ΠΑΚΟΕ έχουν πυροδοτήσει δικαστικές διενέξεις με Δήμους που θεωρούν ότι δυσφημούνται.

Πηγές ρύπανσης

Οι μετρήσεις και οι αξιολογήσεις καταγράφουν τη γενική εικόνα και βέβαια δεν αποκλείεται η βραχυπρόθεσμη ρύπανση των ακτών από διάφορους εξωγενείς παράγοντες. Πρώτον, οι καλοκαιρινές νεροποντές συνιστούν σημαντική αιτία ρύπανσης των παραλιών όχι μόνο κατά την εκδήλωση των καιρικών φαινομένων, αλλά και για αρκετές ώρες μετά από αυτά.

Αγωγοί ομβρίων υδάτων διάφορων διαμετρημάτων και χρήσεων καταλήγουν στις ακτές των 3Β σε 10 συνολικά σημεία: Τρεις αγωγοί στην παραλία της Βάρκιζας, δύο αγωγοί στην παραλία της Βουλιαγμένης και πέντε συνολικά αγωγοί στο μέτωπο της Βούλας. Για τον αγωγό που καταλήγει από την παραλιακή λεωφόρο στην Α’ πλαζ Βούλας, η «Ταυτότητα υδάτων» της ακτής αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «οι επιφανειακές απορροές από τους δρόμους και τους χώρους στάθμευσης των οχημάτων είναι δυνατόν να είναι επιβαρυμένες με τοξικές ουσίες (πετρελαιοειδή, βαρέα μέταλλα κ.ά.) και σκουπίδια». Ένας γενικός πρακτικός κανόνας είναι να αποφεύγεται η κολύμβηση το 24ωρο μετά τις νεροποντές, καθώς στη θάλασσα ξεπλένεται στην πραγματικότητα όλη η πόλη.

Η δημοφιλία των ακτών είναι επίσης ένας παράγοντας για τη ρύπανσή τους. Στα μέτρα καλής συμπεριφοράς των λουομένων περιλαμβάνεται η αποφυγή χρήσης αντηλιακού μισή ώρα πριν την είσοδο στο νερό και η συστηματική χρήση των κάδων για την απόθεση απορριμμάτων.

Τέλος, κοντά στις ακτές της Βάρκιζας και της Βουλιαγμένης ελλιμενίζονται σκάφη, στο Αλιευτικό Καταφύγιο Βάρκιζας και στη Μαρίνα Βουλιαγμένης. «Οι απορρίψεις των σκαφών που προσεγγίζουν την παραλία και περιλαμβάνουν αστικά απόβλητα και απορρίμματα, καθώς επίσης και η πιθανή διαρροή πετρελαίου από σκάφη με ελλιπή συντήρηση αποτελούν δυνητικές πηγές ρύπανσης», σημειώνει για τις δύο περιπτώσεις η Ειδική Γραμματεία Υδάτων, υπογραμμίζοντας ότι «συνίσταται η ορθή περιβαλλοντική διαχείριση των αποβλήτων των σκαφών σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία».