Πώς ο Δήμος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης διασφαλίζει το φυτικό απόθεμα της πόλης
Ένας Δήμος με πράσινη φυσιογνωμία δεν θα μπορούσε παρά να «κλειδώσει» με έναν αυστηρό κανονισμό τις διαδικασίες διατήρησης και ελέγχου των δέντρων στους δημόσιους αλλά και τους ιδιωτικούς χώρους. Ο Κανονισμός Πρασίνου που το Δημοτικό Συμβούλιο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης επικαιροποίησε στις 16 Μαρτίου συνιστά μια ολοκληρωμένη πολιτική διαχείρισης με στόχους κυρίως διαπαιδαγώγησης των κατοίκων και των επισκεπτών σε μια κουλτούρα αγάπης για το πράσινο που επιβάλλει την αναπλήρωση και ενίσχυση του χαμένου φυτικού υλικού με στόχο τη θετική εξισορρόπηση του περιβαλλοντικού ισοζυγίου.
Οι αρχές της Κηπούπολης
Έχει ενδιαφέρον ότι το πρώτο άρθρο του Κανονισμού επικαλείται το Προεδρικό Διάταγμα του 1926 που χαρακτήρισε τη Βούλα ως «κηπούπολη» αλλά και την απόφαση 123/2007 της Ολομέλειας του ΣτΕ για τις χρήσεις γης στην περιοχή, διακηρύσσοντας ότι «η προστασία και ανάδειξη της φύσης και του αστικού πρασίνου ως αναπόσπαστου τμήματος της πόλης και της ποιότητας ζωής των κατοίκων αποτελεί πρωταρχική υποχρέωση του Δήμου Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης». Περαιτέρω διευκρινίζεται ότι ο Κανονισμός ισχύει για τους δημόσιους και δημοτικούς χώρους πρασίνου αλλά και για όλους τους ιδιωτικούς χώρους και οικόπεδα, γεγονός που υπογραμμίζει ότι κάθε κάτοικος με έστω και έναν θάμνο φυτεμένο εντός της ιδιοκτησίας ή της πολυκατοικίας του οφείλει να γνωρίζει το πλαίσιο που διέπει την προστασία του πρασίνου εντός του Δήμου Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης.
Το κανονιστικό πλαίσιο ορίζει τους στόχους του Δήμου των 3Β στο πεδίο του πρασίνου που η δημοτική αρχή θεωρεί κομμάτι της ταυτότητας της πόλης. Αιτήματα πολιτών σχετικά με τη διαχείριση του πρασίνου στην πόλη δέχεται η Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Πρασίνου του Δήμου, υπεύθυνη για την προστασία και ανάπτυξη του φυτικού υλικού, ενώ επικουρικά στις υποθέσεις του ιδιωτικού πρασίνου εμπλέκεται και η Διεύθυνση Υπηρεσιών Δόμησης. Εμπλοκή τρίτων φορέων εκτός του Δήμου προβλέπεται σε δύο περιπτώσεις: Πρώτον, στις κλαδεύσεις υψηλών δέντρων που ακουμπούν ή μπλέκονται σε ηλεκτροφόρα καλώδια, μια περί- πτωση όπου η κλάδευση γίνεται σε συνεργασία με τον ΔΕΔΔΗΕ, τον αποκλειστικό υπεύθυνο για τη συντήρηση του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας. Και δεύτερον, στις ζημιές που επιφέρουν οι ρίζες των δέντρων στις συνδέσεις ύδρευσης ή σε αγωγούς ακαθάρτων. Τότε, οι αιτήσεις των πολιτών πρέπει να συνοδεύονται από αιτιολογημένη γνωμάτευση της ΕΥΔΑΠ που θα βεβαιώνει τη ζημιά, σημειώνοντας τις αιτίες της.
Ο Κανονισμός ξεκαθαρίζει πέραν κάθε αμφιβολίας πού διατίθεται η ξυλεία και τα προϊόντα του κλαδέματος από τις εργασίες που διενεργούν τα συνεργεία της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος του Δήμου και των ιδιωτών που αναλαμβάνουν σχετικές εργολαβίες. Οι μεν κορμοί διατίθενται στην Κοινωνική Υπηρεσία που διαθέτει την ξυλεία για την κάλυψη των αναγκών στους οικονομικά ασθενέστερους πολίτες που είναι δικαιούχοι των κοινωνικών παροχών. Τα δε μικρά κλαδέματα κατευθύνονται στο πεδίο κομπο- στοποίησης του Δήμου με σκοπό την παραγωγή εδαφοβελτιωτικού υλικού, ακολουθείται δηλαδή η ίδια διαδικασία με τα πράσινα απόβλητα των ιδιωτικών κήπων.
Επίσης, ορίζεται ξεκάθαρα ότι η φύτευση νέων δέντρων και φυτών σε κοινόχρηστους χώρους γίνεται από τον Δήμο και όταν ιδιώτες επιθυμούν να συμβάλουν οφείλουν να λάβουν έγκριση από το Δημοτικό Συμβούλιο και τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο αυτό, ο Κανονισμός προβλέπει και την «υιοθέτηση» δημοτικών χώρων πρασίνου από πολίτες, συλλόγους, επιτροπές γειτονιάς, σχολεία και εταιρείες με «σκοπό την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και αλλαγή νοοτροπίας σε σχέση με τον δημόσιο χώρο πρασίνου» όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά. Η υιοθέτηση δεν μπορεί ποτέ να στερήσει τη δημόσια πρόσβαση και περιορίζεται στη συντήρηση, επιμέλεια και φροντίδα ενός χώρου.
| Παράβαση | Πρόστιμο |
| Κοπή δέντρου ηλικίας άνω των 10 ετών | 2.500 € |
| Κοπή δέντρου ιδιαίτερης γεωπονικής / αισθητικής αξίας | 5.000 € |
| Αυστηρή ή καθ’ ύψος αυθαίρετη κλάδευση δέντρου | 50% του προστίμου κοπής |
| Κοπή δέντρου εντός οικοδομής βάσει εγκακριμένης άδειας | 300 € |
| Κοπή δέντρου εντός οικοδομής άνευ άδειας | 2.500 € |
| Κοπή / καταστροφή θάμνου μεγάλης ανάπτυξης | 150 € |
| Φθορά, καταστροφή δημοτικού εξοπλισμού (παγκάκια, κάδοι κ.λπ.) | 250 € |
| Κυκλοφορία και στάθμευση σε πάρκα, άλση, χώρους πρασίνου | 50 € (δίκυκλα)150 € (ΙΧ) |
| Τοποθέτηση καλωδίων, προβολέων, πινακίδων σε δέντρο | 50 € |
| Άναμμα και διατήρηση φωτιάς σε χώρους πρασίνου | 1.000 € |
| Ρύπανση από περιττώματα κατοικίδιων ζώων | 100 € |
| Παράλειψη καθαρισμού οικοπέδων από ξερά χόρτα | 0,50 € / τ.μ. |
| Παράνομη υδροληψία από το σύστημα άρδευσης δημόσιων χώρων | 500 € + την αξία του νερού |
Πότε κόβεται ένα δέντρο
Η κοπή και καταστροφή θάμνων και δέντρων απαγορεύεται στον Δήμο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης με αυστηρά πρόστιμα που φτάνουν τα 5.000 ευρώ ανά δέντρο. Οι περιπτώσεις στις οποίες μετά από αίτηση των πολιτών ή μετά από αυτεπάγγελτες αυτοψίες των δημοτικών υπηρεσιών μπορεί να επιτραπεί η κοπή ενός δέντρου, είναι κατά βάση τρεις: Πρώτον όταν το δέντρο είναι ξερό, δεύτερον όταν είναι έντονα προσβεβλημένο από παθογόνους οργανισμούς και δεν θεραπεύεται και τρίτον όταν ενέχει κινδύνους για ανθρώπους ή περιουσιακά στοιχεία.
Ενδιαφέρον έχει η θέση της δημοτικής αρχής Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης να ενισχύσει τη διαφάνεια και τον κοινωνικό έλεγχο γύρω από τα ζητήματα του πρασίνου με την απόφασή της να περνά κάθε απόφαση για κοπή δέντρου από το Δημοτικό Συμβούλιο. Ενώ θα αρκούσε βάσει της νομοθεσίας η θετική εισήγηση της Διεύθυνσης Πρασίνου, ο Γρηγόρης Κωνσταντέλλος επιμένει από το 2014 κάθε περίπτωση δέντρου να εξετάζεται μεμονωμένα από τους δημοτικούς συμβούλους με φωτογραφίες, τεκμηριωμένες θέσεις και συζήτηση στο ανώτερο όργανο της πόλης, η οποία πολλές φορές επεκτείνεται και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η διαδικασία που ακολουθείται όταν υπάρχει αίτημα πολιτών για κοπές ξερών, άρρωστων ή επικίνδυνων δέντρων σε πεζοδρόμια και άλλους κοινόχρηστους χώρους είναι να επεξεργάζεται την κάθε αίτηση η Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Πρασίνου πραγματοποιώντας αυτοψία και έπειτα να παραπέμπει το θέμα για απόφαση στο Δημοτικό Συμβούλιο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης σε δημόσια συνεδρίασή του. Όπως τονίζεται στον Κανονισμό, για τα αιτήματα που γίνονται δεκτά «τηρείται η αρχή της αντιστάθμισης και του περιβαλλοντικού ισοζυγίου» η οποία δημιουργεί την υποχρέωση στον αιτούντα να αποκαταστήσει το φυτικό υλικό που θα χαθεί, με βασικό κανόνα την αντικατάσταση στη διπλάσια ποσότητα. Το δέντρο αποκαθίσταται στην ίδια θέση κατά προτεραιότητα, εφόσον όμως αυτό επιτρέπεται από τις υφιστάμενες διατάξεις, όταν για παράδειγμα το πλάτος πεζοδρομίου που απομένει επιτρέπει τη διέλευση πεζών. Σε διαφορετική περίπτωση τα νέα δέντρα φυτεύονται στην ευρύτερη περιοχή της ίδιας δημοτικής ενότητας.
Κοπή δέντρου σε πεζοδρόμιο χωρίς την προηγούμενη λήψη της σύμφωνης γνώμης του Δημοτικού Συμβουλίου επιφέρει στους ιδιοκτήτες πρόστιμο 2.500 ευρώ ανά δέντρο και υποχρέωση προσκόμισης στο Δημοτικό Φυτώριο τεσσάρων νέων δέντρων ύψους τουλάχιστον 2,2 μέτρων. Αν το δέντρο που κοπεί θεωρηθεί ως ιδιαίτερης γεωπονικής, μορφολογικής ή αισθητικής αξίας, τότε το πρόστιμο ανεβαίνει στα 5.000 ευρώ.
Ο Κανονισμός Πρασίνου καθορίζει όμως και αυστηρό πλαίσιο για τα εντός των ιδιοκτησιών δέντρα σε οικόπεδα με υπό ανέγερση οικοδομές. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται, «απαγορεύεται αυστηρά η κοπή δέντρων εντός ιδιοκτησίας εάν τα δέντρα βρίσκονται εκτός περιγράμματος ανεγειρόμενης ή υφιστάμενης οικοδομής», ενώ απαγορεύεται και «η αυστηρή και η καθ’ ύψος κλάδευση δασικών δέντρων», όπως πεύκα και κυπαρίσσια. Το κατά πόσο είναι αναγκαία η κοπή των δέντρων κρίνεται από την Υπηρεσία Δόμησης και το Δημοτικό Συμβούλιο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης κατά περίπτωση.
Σε κάθε περίπτωση ωστόσο νόμιμης κοπής δέντρων εντός ιδιοκτησίας κατόπιν σχετικής άδειας οι ιδιοκτήτες πρέπει να καταβάλουν στον Δήμο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης 300 ευρώ για κάθε δέντρο ενώ οφείλουν να αντικαταστήσουν το πράσινο με δύο νέα δέντρα ύψους τουλάχιστον 2,2 μέτρων και περίμετρο κορμού 30 εκατοστών στον ίδιο χώρο, και αν δεν είναι αυτό εφικτό να τα παραδώσουν στο Δημοτικό Φυτώριο. Για κάθε παράνομη κοπή δέντρου εντός ιδιοκτησίας προβλέπεται πρόστιμο ύψους 2.500 ευρώ ανά δέντρο.