Επίτιμος δημότης Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης είναι από τις 24 Φεβρουαρίου ο διακεκριμένος αστροφυσικός και ακαδημαϊκός Σταμάτης Κριμιζής.

Ο Έλληνας που συνέβαλε στις πιο διάσημες διαστημικές αποστολές της NASA και έδωσε το όνομά του σε έναν αστερισμό, είναι ο τρίτος μετά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο και τον ακαδημαϊκό Δημήτρη Νανόπουλο που λαμβάνει την ύψιστη αυτή τιμή του Δήμου των 3Β. Η ανακήρυξή του σε επίτιμο Δημότη πραγματοποιήθηκε σε ειδική τελετή στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου, όπου την απόφαση ανέγνωσε ο πρόεδρος του σώματος, Νίκος Ψαλλίδας ενώ την αναμνηστική πλακέτα και τον πάπυρο με την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου παρέδωσε στο τιμώμενο πρόσωπο ο Δήμαρχος, Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, μετά από μια τιμητική προσφώνηση στην οποία παρέθεσε συνοπτικά τα επιτεύγματα και τις διακρίσεις του διεθνούς φήμης επιστήμονα.

Ο Σταμάτης Κριμιζής βρέθηκε στη Βούλα προσκεκλημένος του Δήμου, του Πρότυπου Εκπαιδευτηρίου Αθηνών και της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, στο πλαίσιο της τρίτης ημερίδας με τίτλο «Πανηγύρι Φυσικών Επιστημών» για μαθητές που διοργανώθηκε στην αίθουσα «Ιωνία». Μετά την επιτιμοποίηση ο ερευνητής έδωσε μια πολύ ενδιαφέρουσα διάλεξη για το ταξίδι του Voyager έξω από το ηλιακό σύστημα στην ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου.

Στο περιθώριο των εκδηλώσεων αυτών, ο πρωτοπόρος Έλληνας της διασποράς μίλησε στον «Δημοσιογράφο» εφ’ όλης της ύλης, σχολιάζοντας το πέρασμά του από τον νεοσύστατο Ελληνικό Διαστημικό Οργανισμό, αλλά και αποκαλύπτοντας τις εκτιμήσεις του για το αν είναι εφικτός στόχος ο εποικισμός του Άρη. Ο Σταμάτης Κριμιζής ανέπτυξε τη θέση του για τις μεγάλες δυνατότητες που έχει η χώρα μας στο διάστημα και δεν δίστασε να τοποθετηθεί ακόμη και για το κίνημα των «flat-earthers», των υποστηρικτών δηλαδή της άποψης ότι η Γη είναι …επίπεδη.

Πώς γνωρίσατε τον Δήμο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης;

Πριν ένα χρόνο περίπου ένα μέλος της οικογένειάς μου που μένει στη Βούλα και είναι μέλος του Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών «Απολλωνία» συνεννοήθηκε με την πρόεδρο να κάνω στη Βουλιαγμένη μια ομιλία. Είχα τότε μια πάρα πολύ καλή επικοινωνία με το κοινό με ενδιαφέρουσες ερωτήσεις. Κατόπιν έμαθα ότι ο Δήμος κάνει το Πανηγύρι Φυσικών Επιστημών για μαθητές Δημοτικού και έτσι βρίσκομαι εδώ σήμερα, για να μιλήσω στα παιδιά. Θεωρώ πολύ βασικό να προωθούν οι δημοτικές αρχές την επιστήμη και τη γνώση της φυσικής, μαζί με τους θεσμούς της χώρας, όπως η Ένωση Ελλήνων Φυσικών και άλλοι για να μάθουν τα παιδιά μας τη σημασία της τεχνολογίας. Αυτό που έχω παρατηρήσει χρόνια τώρα είναι ότι τα παιδιά μας μεγαλώνουν ως θεατές της τεχνολογικής προόδου που σημειώνεται στον υπόλοιπο κόσμο. Όχι ως παιδιά που λαμβάνουν μέρος στην πρόοδο. Κάνουμε εισαγωγή της τεχνολογίας, δεν την δημιουργούμε.

Πιστεύετε ότι μια χώρα όπως η Ελλάδα έχει μέλλον στο διάστημα;

Έχει μέλλον σε οτιδήποτε αποφασίσει η χώρα ότι μπορεί να συμβάλει. Και στο διάστημα λοιπόν έχει μέλλον, αν το δρομολογήσει σωστά και το οργανώσει κάνοντας τις σωστές συμφωνίες και συμμαχίες. Είμαστε ξέρετε μέλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος και πληρώνουμε κάθε χρόνο περίπου 12 εκατομμύρια ευρώ για να ανήκουμε σε αυτή την κοινότητα. Έχουμε τη δυνατότητα να δημιουργήσουμε πειράματα που μπορούν να εκτελεστούν από ευρωπαϊκούς ή και ελληνικούς μικροδορυφόρους. Τα χρήματα που δίνουμε πρέπει να επιστρέφονται ως κονδύλια για την ελληνική βιομηχανία και άλλους φορείς, ώστε αργότερα να λαμβάνουμε μέρος στην κατασκευή συσκευών ή λογισμικού και έτσι να εκμεταλλευόμαστε τα δεδομένα για τα οποία πληρώνουμε.

Από τη σύντομη εμπλοκή σας στην ηγεσία του Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού τι κρατήσατε και τι συμπεράσματα βγάλατε;

Το συμπέρασμα που έχω βγάλει είναι ότι η χώρα ακόμη, παρά την κρίση, δεν πιστεύει στην οργάνωση, την αξιοκρατία και την αξιολόγηση. Είναι ένα φαινόμενο που δυστυχώς διατρέχει όλη την ελληνική κοινωνία, για παράδειγμα αφορά και στο εκπαιδευτικό σύστημα. Η αξιοκρατία και η αξιολόγηση θεωρούνται όροι τοξικοί. Η αξιοκρατία όμως είναι βασικός πυλώνας για την πρόοδο μιας χώρας. Αν η Ελλάδα δεν ασπαστεί αυτή την αρχή, εφαρμόζοντάς την με πίστη και αφοσίωση, ποτέ δεν θα ξελασπώσουμε. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με το δόγμα «ποιον ξέρεις» αντί του «τι ξέρεις».

Σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη δύο προγράμματα για τον πλανήτη Άρη, ένα της κρατικής NASA και ένα της ιδιωτικής SpaceX. Ποιες είναι οι διαφορές τους;

Η SpaceX και ο Έλον Μασκ δεν έχει κάνει αποστολή, συζητά ότι θα κάνει εποικισμό του Άρη. Αυτό είναι ολωσδιόλου ανέφικτο στην παρούσα κατάσταση και θα έλεγα και για τα επόμενα 50 χρόνια. Άλλο αυτό και άλλο μία οργανωμένη αποστολή με ανθρώπινο πλήρωμα που θα επισκεφτεί τον Άρη για επισκόπηση και θα επανέλθει γρήγορα. Ο εποικισμός είναι ένα πολύ δύσκολο σχέδιο. Ο Άρης έχει ελάχιστη ατμόσφαιρα, δεν έχει μαγνητικό πεδίο για να προστατεύει τους αστροναύτες από τις κοσμικές ακτίνες και τις ηλιακές εκρήξεις, πρέπει οποιαδήποτε αποστολή να κατασκευάσει για την παρουσία της ένα υπόγειο καταφύγιο σε βάθος τουλάχιστον ενός μέτρου ώστε να αποφύγει τις επιπτώσεις του περιβάλλοντος και αυτό δεν είναι κάτι τόσο εύκολο. Και αν ακόμη φτάσει στον Άρη χωρίς να τύχει κάποια ηλιακή έκρηξη που να επηρεάσει την υγεία των αστροναυτών, το να παραμείνουν στον Άρη για μεγάλο διάστημα έχει επίσης επιπτώσεις.

Στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο παρατηρούμε μια άνοδο του ρεύματος του ανορθολογισμού. Προ μηνών ένας ιεράρχης διακήρυξε δημοσίως ότι δεν υπάρχει άλλος πλανήτης εκτός της Γης. Ορισμένοι νέοι άνθρωποι υποστηρίζουν σήμερα φανατικά ότι η Γη είναι επίπεδη. Πώς ερμηνεύετε το φαινόμενο αυτό;

Υπάρχει διαχρονικά ένα ελάχιστο ευτυχώς ποσοστό ανθρώπων που δεν πιστεύει στην επιστήμη. Δεν πείθεται με τίποτα από τις αποδείξεις, είναι όπως είπατε ανορθολογικό κίνημα. Δεν πιστεύει στους νόμους της φυσικής ή της βιολογίας, δεν πιστεύει στην εξέλιξη των ειδών. Όπως ξέρετε υπάρχουν αμφισβητήσεις για το αν πράγματι πήγαν άνθρωποι στο φεγγάρι κι αυτό άνθισε στην Αμερική από έναν παραγωγό που έδειξε ένα πρόγραμμα στην τηλεόραση και έπειτα μεταδόθηκε σε όλο τον κόσμο. Είναι αδύνατο να πείσει κανείς ολόκληρη την κοινωνία ότι οι νόμοι της φυσικής ισχύουν πράγματι. Εξαρτάται από το μορφωτικό επίπεδο κάθε λαού. Γνωρίζω ότι στην Ελλάδα η συνωμοσιολογία είναι πολύ πιο ανεπτυγμένη από τα υπόλοιπα μέρη του κόσμου. Στις ΗΠΑ πάλι έχουμε τώρα έναν πρόεδρο που πιστεύει σε διάφορες συνωμοσίες. Ευτυχώς οι θεσμοί εκεί είναι γεροί και αντιμετωπίζεται αυτό.

Ποια είναι η εικόνα της Ελλάδας στις Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα, μετά την κρίση;

Η Ελλάδα έπαθε μεγάλη ζημιά στη φήμη της κατά την εποχή της κρίσης. Μάλλον αυτό έχει ως επί το πλείστον ξεχαστεί και πλέον δεν απασχολεί τα μέσα ενημέρωσης, ενώ παλιότερα υπήρχαν καθημερινές ανταποκρίσεις για τα προβλήματα της Ελλάδας, για τις ατασθαλίες που είχαν γίνει. Πρέπει ωστόσο να σας πω ότι το τυπικό σχόλιο των Αμερικανών για το θέμα της Ελλάδας ήταν «πώς είναι δυνατόν να λένε για τους Έλληνες ότι δεν είναι εργατικοί αλλά απατεώνες, όταν όσους ξέρω είναι δουλευταράδες και πρώτοι επιχειρηματίες;».

Πώς βλέπετε εσείς την Ελλάδα;

Έχω μια μεγάλη απογοήτευση για την ελληνική κοινωνία. Πήραμε πολύ λίγα μαθήματα από την κρίση. Ακόμη δεν υπάρχει αξιοκρατία, αλλά διαφθορά. Μάλλον δεν άλλαξαν πολλά πράγματα διότι το σύστημα αντιστάθηκε πολύ. Το πιο βασικό είναι να επανέλθει η αριστεία ως σκοπός σε όλα τα επίπεδα, να την ενστερνισθεί το κράτος και να την πιστέψει η κοινωνία. Και θεσμικά θα έλεγα ότι πρέπει να ενδυναμώσουμε το υλικό που διδάσκουμε στα σχολεία, αντί να το αποδυναμώνουμε. Η τεχνική εκπαίδευση ελαττώνεται διαρκώς, οι ώρες της φυσικής μειώθηκαν, η αστρονομία καταργήθηκε ως μάθημα κ.ο.κ. Αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα για τη χώρα.

Αισθανθήκατε ποτέ κάποια ρατσιστική αντιμετώπιση λόγω της καταγωγής σας;

Ποτέ και είμαι στην Αμερική εδώ και 60 χρόνια. Η αμερικανική κοινωνία είναι πολύ ανοι- χτή, δεν αισθάνθηκα ποτέ ξένος. Σχεδόν το 20% του πληθυσμού των ΗΠΑ είναι γεννημένο σε άλλη χώρα. Υπήρξαν βέβαια ιστορικά φυλετικές διακρίσεις για τους Εβραίους, για τους Έλληνες και για τους Αφρικανούς, που βέβαια κατά κάποιο τρόπο συνεχίζονται. Κι αυτό με την έννοια ότι ορισμένοι λευκοί είναι προκατειλημμένοι, διότι νομοθετικά είναι κατοχυρωμένο πως αν πει κανείς κάτι ρατσιστικό, τιμωρείται.

Ποιες είναι οι σκέψεις σας μπροστά στα μεγέθη του μεγάκοσμου, τις αδιανόητες αποστάσεις και τα ασύλληπτα μεγέθη της ύλης;

Δεν είναι κάτι ασύλληπτο, αλλά θέμα γνώσης. Αυτό που με εντυπωσιάζει είναι πόσο ελάχιστα γνωρίζουμε για τη φύση, παρόλη την πρόοδο που έχουμε κάνει. Κάθε μέρα σε όλους τους κλάδους προστίθενται νέα δεδομένα. Γι’ αυτό στα Αγγλικά χρησιμοποιούν για την έρευνα τη λέξη «re-search» που σημαίνει κατά λέξη «ξανά-κοίταξε». Υπάρχουν τόσα πολλά που δεν γνωρίζουμε, ώστε η έρευνα είναι μια επιτακτική ανάγκη για την πρόοδο της ανθρωπότητας.