Γράφει ο Θεόδωρος Γεωργίου,
καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας
στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Υποθέτω, ότι όλοι μας έχουμε διαβάσει το μυθιστόρημα του Robert Musil με τον τίτλο Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες (Der Mann ohne Eigenschaften: 1930-1932). Πρόκειται για ένα κορυφαίο λογοτεχνικό έργο της εποχής μας, το οποίο συμπυκνώνει τον αναστοχασμό του ανθρώπου για την πορεία του στην ιστορία και την κοινωνία. Ο Musil υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος στις εκάστοτε ιστορικο-πολιτικές κοινωνίες «κατασκευάζει» σχήματα αυτοπροσδιορισμού του, δηλαδή μηχανισμούς ένταξής του σε κοινωνικά σύνολα, σε εθνικά σύνολα, πολιτικές ταυτότητες και άλλους μηχανισμούς συλλογικής ζωής. Ωστόσο στο βάθος της ύπαρξής του, υπάρχει ένα εγγενές υπαρκτικό στοιχείο, το οποίο τον αναγορεύει σε «άνθρωπο χωρίς ιδιότητες», δηλαδή σε δημιουργικό ον, το οποίο υπερβαίνει τις ιστορικο-πολιτικές συνθήκες της εποχής του. 

Άραγε γιατί τα γράφω όλα αυτά θα αναρωτηθείτε όλοι σας και πρώτος εγώ ως συγγραφέας. Τα γράφω, λοιπόν, όλα αυτά σε αναφορά στον Musil, επειδή ο ίδιος προσπαθώ να βρω μία διέξοδο διαφυγής από το πολιτικό καθεστώς της «καραντίνας», το οποίο έχει επιβληθεί στην ελληνική πολιτική κοινωνία. Για την «καραντίνα» ως πολιτικό πρόβλημα στη σύγχρονη πολιτική κοινωνία ήδη έχω γράψει στην Εφημερίδα των Συντακτών. Αυτό τώρα που θα ήθελα να συζητήσω μαζί σας είναι το εξής πολιτικό πρόβλημα: Όχι εννοείται, να αναπτύξει η υφιστάμενη πολιτική ηγεσία της χώρας μας πώς και γιατί κατέληξε στην πολιτική λύση της «καραντίνας» για να αντιμετωπίσει το βιολογικό πρόβλημα της «ιοβόλου επίθεσης» κατά του ανθρώπινου οργανισμού, αλλά πώς η ίδια ως πολιτική αρχή, ασκεί την εξουσία της. Άραγε μήπως ισχύει και γι’ αυτήν, την κυβέρνηση Μητσοτάκη εννοώ, αυτό που θέτει προς επεξεργασία του νου και του πνεύματος ο Musil; Δηλαδή «μεταμορφώθηκε» η κυβερνητική εξουσία σε μία απλή διαχειριστική αρχή «χωρίς ιδιότητες»; 

Ως πολιτικός φιλόσοφος, οφείλω να σκέπτομαι με τον τρόπο της διαλεκτικής, δηλαδή να ψάχνω να βρω τις εσωτερικές και εγγενείς αντιφάσεις και διαφορές στη δόμηση ενός «πράγματος», δηλαδή επί του προκειμένου, της πολιτικής εξουσίας στην ελληνική πολιτική κοινωνία. Και διαπιστώνω ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει μετατραπεί σε μία τεχνοκρατική διοικητική υπηρεσία για να χειρισθεί την υγειονομική κρίση. 

Όλοι οι πολίτες σ’ αυτή τη χώρα, σ’ αυτή την ελληνική κοινωνία, θα περιμέναμε από την πολιτική ηγεσία του τόπου μας να ανταποκριθεί στα αιτήματα των πολιτών και όλων των κοινωνικών ομάδων στο επίπεδο της συνείδησης και του πολιτικού αυτοπροσδιορισμού τους. Αντί, λοιπόν, να συμβεί κάτι τέτοιο τι διαπιστώνουμε καθημερινά; Η ίδια η κυβέρνηση Μητσοτάκη εδώ και καιρό έχει επιδοθεί σε μία «παροχολογία» για τον ελληνικό πληθυσμό και ταυτόχρονα έχει «εγκλωβιστεί» στον «βαθμό μηδέν» της πολιτικής. 

Όταν ο Musil μιλάει για τον «άνθρωπο χωρίς ιδιότητες», αναφέρεται σε μία υπαρκτική συνθήκη, όπου άτομα, κοινωνικές ομάδες και όντα γενικώς (με την φιλοσοφική έννοια του όρου) παλεύουν με τις δικές τους εγγενείς δυνάμεις να «κατασκευάσουν» την νέα ιστορικο-πολιτική συνθήκη. Όλα αυτά τα κανονιστικά πράγματα είναι, εντελώς, ξένα στην Ελλάδα σήμερα. 

Αυτός που σας ομιλεί μπορεί να γράφει «σημειώσεις» από την πολιτική σκοπιά του «ανθρώπου χωρίς ιδιότητες», αλλά στην κυριολεκτική γραφή, εκφράζει την αγωνία του για ένα ερώτημα που μου έθεσαν οι φοιτητές μου: Ποιος θα κυβερνήσει την Ελλάδα μετά το τέλος της υγειονομικής κρίσης; Ο νέος πολιτικός ηγεμών θα προέλθει από τις διαμάχες στο εσωτερικό της ελληνικής πολιτικής κοινωνίας και όχι από τους μηχανισμούς της τηλεοπτικής δημοσιογραφικής βιομηχανίας λέω εγώ!