Ταιριάζει στην Εκκλησία να έχει περιουσία; Με αυτό το ερώτημα ξεκινά ένα μικρό βιβλίο που έγραψε ο θεολόγος – νομικός Ευάγγελος Λέκκος και το οποίο μοιράζεται από την Αρχιεπισκοπή σε κάθε ενδιαφερόμενο. Η απάντηση που δίνει έχει ως εξής: «Αδίστακτα λέμε ναι».

Στο μικρό αυτό απολογητικό δοκίμιο για την εκκλησιαστική περιουσία που έχει την έγκριση της Ιεραρχίας, υποστηρίζεται ότι για το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας «απαιτούνται αφοσιωμένα πρόσωπα και υλικά μέσα κατά το παράδειγμα και τη διδασκαλία του Κυρίου». Και επισημαίνεται ότι ο Ιησούς «δεν αρκέστηκε να επιλέξει και να προετοιμάσει για το έργο Του τους Αποστόλους, αλλά όρισε να υπάρχει στην ομάδα των Δώδεκα και ταμείο». Αρκεί άραγε αυτή η τεκμηρίωση για να δικαιολογήσει κάθε επιλογή της σημερινής Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος ως προς την ακίνητη περιουσία των μονών και των Μητροπόλεών της;

Η συζήτηση περί αξιοποίησης της εκκλησιαστικής περιουσίας στον Δήμο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης μέχρι σήμερα δεν γίνεται ολοκληρωμένα. Εστιάζεται στα αδόμητα μέχρι τώρα ακίνητα σε Φασκομηλιά και κεντρική Βουλιαγμένη, για τα οποία ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος αναζητά τρόπο απεμπλοκής από τις δεσμεύσεις που τα κρατούν πράσινα και κοινόχρηστα, αποτελώντας πλέον κομμάτι της φυσιογνωμίας της Βουλιαγμένης ως πράσινης πόλης.

Αυτή είναι όμως η μισή ιστορία.

Διότι υπάρχουν πολλές ιδιόκτητες εκτάσεις τις οποίες η Εκκλησία εδώ και χρόνια εκμεταλλεύεται στη Βουλιαγμένη, δίνοντας ένα ξεκάθαρο δείγμα γραφής για το μοντέλο αξιοποίησης που προωθεί: Μακροχρόνιες μισθώσεις και παραχωρήσεις που συνοδεύονται από μικρά ανταλλάγματα και πλήρης αδιαφορία για τη φυσιογνωμία ή τη μορφή των όποιων «επενδύσεων».

Το εμπορικό κέντρο Status στη λεωφόρο Αθηνάς είναι ένα από τα κορυφαία παραδείγματα για το πώς δρομολογεί η Εκκλησία την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας της Μονής Πετράκη. Σήμερα η Εκκλησία διατηρεί ποσοστό επί των ιδιοκτησιών ενοικιάζοντας επαγγελματικούς χώρους.

Η Λίμνη Βουλιαγμένης αποτελεί επίσης μέρος του χαρτοφυλακίου ακινήτων της Μονής Πετράκη: Μια μακροχρόνια μίσθωση σε μια ιδιωτική εταιρεία, η οποία καθορίζει μόνη το μέγεθος των επενδύσεων σε υποδομές, το περιθώριο του κέρδους της και βέβαια, το ύψος των εισιτηρίων ενώ η Εκκλησία διατηρεί ρόλο απλού παρατηρητή.

Ένα συγκρότημα διαμερισμάτων στην οδό Δεκελείας στο Λαιμό, το εστιατόριο «Λάμπρος», διάφορα διαμερίσματα μετά από αντιπαροχές αλλά και το μισθωμένο πάρκινγκ στο κέντρο της Βουλιαγμένης είναι εκκλησιαστικά ακίνητα που υφίστανται την αξιοποίηση όπως την εννοούν στην Αρχιεπισκοπή.

Μήπως διαφέρει η διαχείριση ακινήτων που προωθεί η Εκκλησία από αυτήν που θα έκανε ένας απλός ιδιώτης; Δυστυχώς, όχι. Καμία επένδυση ή αξιοποίηση δεν έγινε που να αφήνει κάποιο όφελος στην τοπική κοινωνία, μια πολιτιστική ή κοινωνική υπεραξία, μια επένδυση στον αθλητισμό ή το πνεύμα. Μόνο σπίτια, καταστήματα και επιχειρήσεις ώστε να εισπράττεται ένα ενοίκιο.

Στο παρελθόν μάλιστα, τόσο το εμπορικό κέντρο όσο και η Λίμνη είχαν βρεθεί στο στόχαστρο των εσωτερικών ελέγχων της Ιεραρχίας για κακοδιαχείριση επί των τελευταίων ημερών του Σεραφείμ.

Ακόμη και το Εκκλησιαστικό Ορφανοτροφείο της Βουλιαγμένης έχει τεθεί σε μια φθίνουσα πορεία που ανησυχεί πολλούς για το μέλλον του. Σήμερα στη δομή αυτή φιλοξενούνται 9 μόλις παιδιά, όταν στις αρχές του 2016 ήταν 28 και πριν από 20 χρόνια ήταν 115! Αν μείνει χωρίς παιδιά, τότε τα 87 στρέμματα στο Λαιμό θα γίνουν κι αυτά λεία σε μια αγοραία αξιοποίηση.

Λίγοι γνωρίζουν τέλος ότι τον τελευταίο χρόνο διεξάγεται ένας χαμηλής έντασης πόλεμος μεταξύ του Δήμου Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης και της Εκκλησιαστικής Κεντρικής Υπηρεσίας Οικονομικών (ΕΚΥΟ) για τις χρήσεις γης στα Λιμανάκια. Η ΕΚΥΟ μίσθωσε σε ιδιώτη έκταση της Εκκλησίας στα Λιμανάκια για να λειτουργήσει καντίνα – μπαρ, τη στιγμή που αυτό απαγορεύεται ρητά από το Προεδρικό Διάταγμα του 2004 το οποίο καθορίζει τις χρήσεις του παραλιακού μετώπου. Η Πολεοδομία του Δήμου αρνείται να δώσει το «πράσινο φως». Κι όμως, η Εκκλησία υποστηρίζει μια ερμηνεία του Προεδρικού Διατάγματος που αν υιοθετηθεί από την κεντρική διοίκηση, θα γεμίσουν τα Λιμανάκια με παραλιακά –ιερά– μπαρ. Άλλο ένα πεδίο δικαστικής αντιπαράθεσης που έχει ανοίξει ο Δήμος με την Εκκλησία…

Κατόπιν αυτών, κατανοεί κανείς εύκολα ότι η σφοδρή αντίδραση του Δήμου Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης και προσωπικά του Γρηγόρη Κωνσταντέλλου στην προοπτική ανάρρησης του Αντωνίου στον επισκοπικό θρόνο της περιοχής δεν είχε θρησκευτικού περιεχομένου κίνητρα, ούτε κάποια προσωπική διάσταση.

Ο νέος Μητροπολίτης, ως διευθυντής της ΕΚΥΟ από το 2011 μέχρι σήμερα, έχει ταυτιστεί με το σημερινό σύστημα αξιοποίησης ακινήτων, έχοντας μάλιστα αποκαλύψει – με δηλώσεις του στην εφημερίδα μας τον Σεπτέμβριο – ότι έχει ήδη επεξεργαστεί προτάσεις από Ρώσους και Άραβες για τη δόμηση της Φασκομηλιάς. Βρισκόμαστε λοιπόν στην αρχή μόνο μιας αντιπαράθεσης σε πολλά επίπεδα.