Το δημογραφικό έργο της δεκαετίας ξεκίνησε και σε Βάρη, Βούλα, Βουλιαγμένη
Άρχισε τις ημέρες του Σεπτεμβρίου και στον Δήμο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης το μεγάλο έργο της απογραφής κατοικιών και πληθυσμού για το 2021. Πρόκειται για μια ευρείας κλίμακας στατιστική εργασία που διεξάγεται μια φορά κάθε δεκαετία σε όλη την επικράτεια και καταγράφει τα βασικότερα και κεντρικότερα δεδομένα της χώρας: Τα δημογραφικά, οικονομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του πληθυσμού, ένα πολύτιμο υλικό και μια κοινωνική «ακτινογραφία» της Ελλάδας που αποτελεί –από την εποχή του Ιωάννη Καποδίστρια που έκανε την πρώτη απογραφή του νέου ελληνικού κράτους το 1828– το πιο κεντρικό εργαλείο για τη χάραξη κάθε πολιτικής αλλά και απαραίτητη πρώτη ύλη στην εκπόνηση κάθε έρευνας στις κοινωνικές και οικονομικές επιστήμες. Όλα τα στατιστικά δεδομένα της απογραφής άλλωστε μετά την επιστημονική τους επεξεργασία παρέχονται ελεύθερα ως ανοιχτά δεδομένα. Η δημοτική αρχή των 3Β παραχώρησε στα στελέχη της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), που σχεδιάζει και εκπονεί την απογραφή, τον χώρο συνεδριάσεων του πρώην Δημαρχείου Βουλιαγμένης, από όπου συντονίζουν την εργασία τους στο επίπεδο του Δήμου των 3Β.
Η συγκυρία της πανδημίας δημιούργησε βέβαια νέες προκλήσεις στο σημαντικό αυτό έργο, που απαιτεί την εργασία χιλιάδων ανθρώπων οι οποίοι καλούνται να προσεγγίσουν τις κατοικίες και να συγκεντρώσουν ένα βασικό πυρήνα πληροφοριών. Η ΕΛΣΤΑΤ έθεσε φέτος σε εφαρμογή ένα πρωτοποριακό υβριδικό σύστημα, που δεν θα απαιτήσει όπως παλαιότερα τη «συνέντευξη» των απογραφέων με τους πολίτες εντός της οικίας τους. Συγκεκριμένα, φέτος θα υπάρχει η δυνατότητα της ηλεκτρονικής αυτοαπογραφής, της απάντησης δηλαδή του καθενός σε ερωτηματολόγιο μέσω διαδικτύου, με απόλυτη ασφάλεια. Πρόβλεψη για απογραφή με την φυσική παρουσία εκπροσώπου της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής υπάρχει για όσους δεν μπορέσουν να ανταποκριθούν για οποιονδήποτε λόγο στην ηλεκτρονική αυτοαπογραφή.
Απογραφή κτιρίων
Η πρώτη κρίσιμη φάση του απογραφικού έργου φτάνει αυτές τις μέρες στο τέλος της και είναι η απογραφή κτιρίων του Δήμου. Η συλλογή στοιχείων αφορά στο κτιριακό απόθεμα της χώρας και το σύνολο των κατοικιών. Μέσα στα 10 χρόνια που πέρασαν από την προηγούμενη απογραφή είναι πολλές και μεγάλες οι αλλαγές που συντελέστηκαν στα οικοδομικά δεδομένα και η καταγραφή των αλλαγών αυτών συνιστά μια ύψιστης σημασίας πληροφορία. Οι απογραφείς κτιρίων καλούνται να καταγράψουν τους ορόφους των κτιρίων, τη χρονική περίοδο της κατασκευής τους, το βασικό υλικό του σκελετού, το είδος της οροφής, τις χρήσεις τους, τον αριθμό των ανελκυστήρων, την πρόσβαση για άτομα με αναπηρίες καθώς και τον αριθμό των κατοικιών. Ένα μέρος των ερωτημάτων αυτών που σε κάποιους φανούν ίσως σχολαστικά, αξιοποιείται για τη χάραξη πολιτικής στην αντισεισμική προστασία της χώρας. Για τη συγκέντρωση των πληροφοριών αυτών, οι εκπρόσωποι της ΕΛΣΤΑΤ κάνουν επιτόπια αυτοψία, αλλά χτυπούν και το κουδούνι των κατοικιών, ρωτώντας ενοίκους τα στοιχεία που δεν μπορούν να διαπιστωθούν με την αυτοψία. Είναι πολύ σημαντικό για την επιτυχία του μεγάλου εγχειρήματος οι απογραφείς να γίνονται δεκτοί από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις στη φάση αυτή και τα ερωτηματολόγια που φέρουν να συμπληρώνονται χωρίς κενά.
Οι ερευνητές της ΕΛΣΤΑΤ (που επισήμως ονομάζονται τομεάρχες) φέρουν ειδική κονκάρδα με το σήμα της ΕΛΣΤΑΤ, στην οποία αναγράφονται τα στοιχεία τους, καθώς και έντυπο ορισμού με τη φωτογραφία τους και σφραγίδα της ΕΛΣΤΑΤ, χρησιμοποιούν τάμπλετ, ενώ τηρούν όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας από τον κίνδυνο περαιτέρω διασποράς της νόσου του κορονοϊού. Είναι πάντα ευγενικοί, ζητώντας μόνο τα απαραίτητα στοιχεία για την έρευνά τους. Όπως διαβεβαίωσαν οι υπεύθυνοι επόπτες τον «Δημοσιογράφο», η πλήρης λίστα με τα ονόματα των απογραφέων βρίσκεται από την αρχή της διαδικασίας σε γνώση του Αστυνομικού Τμήματος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης, ώστε να γίνεται ταυτοποίηση ακόμη και για τους πλέον καχύποπτους. Και η πραγματικότητα είναι ότι στην περιοχή των 3Β μέχρι στιγμής καταγράφεται αυξημένη καχυποψία των ιδιοκτητών και ενοίκων των πολυκατοικιών έναντι των απογραφέων που σε κάποιες περιπτώσεις βρίσκουν κλειστές πόρτες.
Ηλεκτρονική αυτο-απογραφή
Η απογραφή πληθυσμού φέτος θα επιδιωχθεί να γίνει αποκλειστικά ηλεκτρονικά από τους ίδιους τους πολίτες με στόχο να αποφευχθεί η παραδοσιακή «συνέντευξη» των ερευνητών με τους απογραφόμενους. Ο τρόπος είναι ο εξής: Ένας απογραφέας της ΕΛΣΤΑΤ θα αφήσει έναν κλειστό φάκελο σε κάθε οικία ή διαμέρισμα που θα περιέχει έναν μοναδικό κωδικό αριθμό ο οποίος θα αντιστοιχεί στη συγκεκριμένη κατοικία. Εν συνεχεία, οι πολίτες θα μπορούν να εισέρχονται στην ειδική εφαρμογή της απογραφής μέσω της κυβερνητικής ιστοσελίδας gov.gr χρησιμοποιώντας τον μοναδικό κωδικό που έλαβαν και τους κωδικούς taxis net που ταυτοποιούν το κάθε πρόσωπο, ώστε να συμπληρωθούν όλα τα ερωτηματολόγια για κάθε μέλος του νοικοκυριού. Όσοι πολίτες για οποιονδήποτε λόγο δεν κατορθώσουν να ακολουθήσουν την παραπάνω διαδικασία εντός ενός προκαθορισμένου χρονικού διαστήματος, θα απογραφούν με τη μέθοδο «πόρτα πόρτα» και τη φυσική παρουσία του απογραφέα της ΕΛΣΤΑΤ.
Οι σκοποί της απογραφής είναι κεντρικοί για τις λειτουργίες του κράτους. Η απογραφή στοχεύει στην καταμέτρηση του μόνιμου πληθυσμού της χώρας, δηλαδή των κατοίκων που διαμένουν μόνιμα σε κάθε Περιφέρεια, Περιφερειακή Ενότητα, Δήμο, Δημοτική Ενότητα, Κοινότητα και αυτοτελή οικισμό, ανεξαρτήτως ιθαγένειας και καθεστώτος διαμονής. Ακόμη στοχεύει στη συλλογή στοιχείων για τον αριθμό και τη σύνθεση των νοικοκυριών και των οικογενειών, για τα δημογραφικά, κοινωνικά, εκπαιδευτικά και οικονομικά χαρακτηριστικά του μόνιμου πληθυσμού αλλά και για τη μετανάστευση (εισερχόμενη και εξερχόμενη).
Τα στοιχεία που παρέχονται είναι απολύτως εμπιστευτικά, καθώς οι ερευνητές και οι επιστήμονες που επεξεργάζονται τα δεδομένα δεσμεύονται ενυπόγραφα με το «στατιστικό απόρρητο», ενώ λαμβάνονται όλες οι απαραίτητες νομικές και τεχνικές προφυλάξεις ώστε να καταστήσουν τη διαδικασία συλλογής και επεξεργασίας στοιχείων απολύτως ασφαλή. Στόχος είναι οι ειλικρινείς απαντήσεις, καθώς η ΕΛΣΤΑΤ ως ανεξάρτητη αρχή δεν μοιράζεται τα δεδομένα της με καμία άλλη δημόσια υπηρεσία, όπως η εφορία ή οι πολεοδομίες.
Στο δε ερώτημα πολλών πολιτών γιατί δεν αντλούνται αυτόματα οι απαντήσεις από γνωστές βάσεις δεδομένων, η απάντηση είναι απλή: Οι ερευνητές της απογραφής συλλέγουν στοιχεία που δεν μπορούν παρά να συγκεντρωθούν από τους ίδιους τους πολίτες και δεν υπάρχουν αλλού συγκεντρωμένα. Ούτως ή άλλως απαγορεύεται στον Δήμο ή τους υπόλοιπους φορείς του Δημοσίου να παράσχουν στην ΕΛΣΤΑΤ ή οπουδήποτε αλλού προσωπικά στοιχεία χωρίς τη συναίνεση των πολιτών. Για το λόγο αυτό, η ΕΛΣΤΑΤ επικαλείται και προσπαθεί να καλλιεργήσει τη στατιστική συνείδηση στους πολίτες, την αίσθηση του καθήκοντος δηλαδή για μια ειλικρινή δήλωση. Τέτοια στοιχεία είναι η οικογενειακή κατάσταση, ο τόπος μόνιμης κατοικίας κατά τη γέννηση του πολίτη και η πιθανή διαμονή του σε άλλα μέρη της χώρας, η τυχόν διαμονή του σε χώρα του εξωτερικού, το επίπεδο εκπαίδευσης που έχει ολοκληρώσει κάθε απογραφόμενος, η κύρια τρέχουσα ασχολία του και η θέση του στην παραγωγή, ο τόπος εργασίας και ο αριθμός των παιδιών κάθε γυναίκας. Στα πεδία ερωτημάτων για τις κατοικίες καταγράφονται μεταξύ άλλων ο αριθμός δωματίων κάθε σπιτιού, το αν διαθέτουν δίκτυο υδροδότησης και μπάνιο, ο τρόπος θέρμανσης και η ύπαρξη κλιματιστικού, οι χρησιμοποιούμενες μορφές ενέργειες, αλλά και οι ρόλοι των μελών του κάθε νοικοκυριού.
Το σπουδαιότερο δημοτικό δεδομένο
Ο αριθμός των μόνιμων κατοίκων ενός Δήμου –ανεξάρτητα από το αν αυτοί είναι εγγεγραμμένοι στα δημοτολόγια, δηλαδή αν είναι ή όχι δημότες– αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία ταυτότητας του Δήμου που καθορίζει κεντρικές παραμέτρους της πολιτικής του. Κατ’ αρχάς ο αλγόριθμος που καθορίζει το ποσό της κρατικής επιχορήγησης που λαμβάνει κάθε Δήμος για να χρηματοδοτήσει τις βασικές του δραστηριότητες (οι λεγόμενοι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι) έχει ως βασικό παράγοντα τον αριθμό του μόνιμου πληθυσμού που προκύπτει αποκλειστικά από τις Απογραφές κάθε δεκαετίας. Η νομοθεσία άλλωστε λαμβάνει τον αριθμό των μόνιμων κατοίκων της απογραφής ως γνώμονα κατάταξης του Δήμου και της ευρύτερης περιοχής σε μια σειρά από πολιτικής σημασίας θεσμούς. Ο πραγματικός πληθυσμός καθορίζει μεταξύ άλλων τον αριθμό βουλευτικών εδρών της εκλογικής περιφέρειας, τον αριθμό των εδρών του Δημοτικού Συμβουλίου και της εκπροσώπησης κάθε δημοτικής κοινότητας σε αυτό. Ειδικά για τον Δήμο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης, σύμφωνα με τα δεδομένα της ισχύουσας νομοθεσίας, έχει σημασία να περάσει το όριο των 50.000 κατοίκων, ώστε να ανέβει δημοτική «κατηγορία». Η απογραφή του 2001 κατέγραψε 48.817 κατοίκους, ενώ σήμερα πιστεύεται βάσιμα ότι το όριο έχει ξεπεραστεί. Η ανταπόκριση των πολιτών στις κλήσεις της ΕΛΣΤΑΤ για απογραφή θα κρίνει λοιπόν πολλά.
Δυστυχώς, σε σχέση με το παρελθόν η ελληνική κοινωνία δεν έχει ενημερωθεί επαρκώς για τη διαδικασία που λαμβάνει χώρα τον Σεπτέμβριο και θα συνεχιστεί τον Οκτώβριο και Νοέμβριο. Τα τηλεοπτικά διαφημιστικά μηνύματα για την απογραφή προβάλλονται κατά κανόνα σε ώρες μειωμένης τηλεθέασης, γεγονός που εξηγεί την έκπληξη και δυσπιστία πολλών πολιτών όταν συναντούν τους ερευνητές της ΕΛΣΤΑΤ.