Τζένη Κουτσοδημητροπούλου: Ταξίδι σε άλλους πολιτισμούς με εισιτήριο το βιβλίο

Μήνας αφιερωμένος στο παιδικό βιβλίο θεωρείται διεθνώς ο Απρίλιος και οι δράσεις προώθησης της φιλαναγνωσίας στα σχολεία πυκνώνουν και στον Δήμο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης. Μια πολύ δραστήρια και παραγωγική συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας από την περιοχή είναι η Τζένη Κουτσοδημητροπούλου, η οποία μίλησε στον «Δημοσιογράφο» για την τέχνη της και τη σημασία που έχει για τις μικρές ηλικίες η μύηση στον κόσμο του βιβλίου.

Το τελευταίο της βιβλίο με τίτλο Ένας σαμουράι, ένα σπαθί και το κεράσι της ζωής εντάσσεται στη νέα σειρά ιστοριών για παιδιά του εκδοτικού οίκου Διόπτρα με τίτλο «Οι κατάσκοποι της γεωγραφίας». Πρόκειται για μια αξιόλογη προσπάθεια να έρθουν κοντά στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό μακρινοί πολιτισμοί, όπως αυτός της Ιαπωνίας στο συγκεκριμένο βιβλίο, με τον συναρπαστικό τρόπο της αστυνομικής λογοτεχνίας. Οι νεαροί πρωταγωνιστές μπαίνουν σε μια περιπέτεια ανακάλυψης, καλώντας τους νεαρούς αναγνώστες να σηκώσουν τις «κεραίες» τους, δεχόμενοι μηνύματα από την άλλη άκρη της Γης. 

Η γεωγραφία αλλιώς

Το σκεπτικό πίσω από το θέμα του βιβλίου όπως μας λέει η συγγραφέας είναι «μια νέα τάση που προωθεί τη γεωγραφία στους μικρούς αναγνώστες με άλλους τρόπους, πιο έξυπνους. Μακάρι να μπορούσαν να μπουν στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα λογοτεχνικά βιβλία για τη γεωγραφία και τους άλλους πολιτισμούς».

Ένα ενδιαφέρον στοιχείο του βιβλίου της Τζένης Κουτσοδημητροπούλου είναι το πώς εντάσσει το γνωστό «κόλλημα» των παιδιών με τις κινητές συσκευές σε μια δημιουργική διαδικασία γνώσης. Σχολιάζει σχετικά: «Θέλοντας και μη τα κινητά είναι στη ζωή μας και στη ζωή των παιδιών. Τα δικά μου παιδιά απέκτησαν κινητό στο Γυμνάσιο. Τα υιοθέτησα λοιπόν και τα ενέταξα στις ιστορίες μου, γιατί έχει πολλά θετικά η τεχνολογία». Ένα βασικό στοιχείο της πλοκής είναι ένα app γεωγραφίας που δίνει στα παιδιά δυνατότητα επικοινωνίας και ταυτόχρονα αποτελεί την άμεση πηγή για γεωγραφικές γνώσεις: «Η εφαρμογή Πορτολάνος είναι μια δική μας επινόηση, από τη συγγραφική ομάδα της Διόπτρας που σχεδίασε τη σειρά Κατάσκοποι της Γεωγραφίας. Πρόκειται για την ιδανική εφαρμογή, στην οποία δεν υπάρχουν κίνδυνοι, είναι ένα app που θα ήθελα να χρησιμοποιούν τα παιδιά μου».  

Ρωτήσαμε την Τζένη Κουτσοδημητροπούλου για το λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί στις ιστορίες της, πόσο χαμηλώνει τον πήχη γνωρίζοντας ότι απευθύνεται σε παιδιά:

«Εξαρτάται από την ηλικία. Στα βιβλία για παιδιά 4-5 ετών εκεί θα πρέπει να κάνεις εκπτώσεις, όχι όμως πολλές. Δεν πρέπει να ξεφύγεις από το λεξιλόγιο που θα ήθελες ένα παιδί της συγκεκριμένης ηλικίας να έχει. Προσέξτε, έχει διαφορά τι θα ήθελε κανείς από το τι περιμένει. Για τα παιδιά στα οποία απευθύνονται οι Κατάσκοποι της γεωγραφίας, δηλαδή παιδιά άνω των 8 ετών, εκεί δεν περιορίζομαι. Πολλές φορές έχω την αίσθηση ότι τα βιβλία μου γράφονται για ηλικία ενός ή δύο ετών παραπάνω από την αναγραφόμενη, αλλά πιστεύω ότι δεν πειράζει, είναι κάτι που θα βοηθήσει τα παιδιά να μάθουν κάτι παραπάνω», απαντά.

Η εικονογράφηση της Λίλας Καλογερή στο βιβλίο του Σαμουράι έχει κομψότητα και λεπτομέρεια που ξεχωρίζουν. Η συγγραφέας σημειώνει για το ρόλο της εικόνας στα βιβλία της: «Είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο και μια μεγάλη τέχνη. Στα μικρά παιδιά είναι αναντικατάστατη, διότι χωρίς εικονογράφηση δεν θα είχαμε βιβλία. Όλοι γνωρίζουμε ότι στο βιβλιοπωλείο αυτό που τραβά τους μικρούς ειδικά αναγνώστες είναι οι εικόνες που βλέπει. Σε μεγαλύτερες ηλικίες μπορεί να αλλάζει το ύφος και η μορφή, αλλά η εικονογράφηση σε ένα παιδικό βιβλίο είναι το άλλο του μισό, παίζει ένα συμπληρωματικό ρόλο. Έχουμε και στη χώρα μας τρομερούς εικονογράφους, πραγματικά ταλέντα». 

Να διαμορφώσουμε νέους αναγνώστες

Γιατί όμως, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες στην εκπαίδευση, οι Έλληνες κατά κανόνα δεν διαβάζουν βιβλία; Απαντά η συγγραφέας: «Στην εποχή μας υπάρχουν πολλοί χαρισματικοί εκπαιδευτικοί που κοπιάζουν για να γίνει η φιλαναγνωσία κομμάτι του εκπαιδευτικού συστήματος. Οι γονείς επίσης είναι πιο ενημερωμένοι. Αυτό πιστεύω ότι μπορεί να αλλάξει τα πράγματα. Μπορούμε να διαμορφώσουμε νέους αναγνώστες. Σε μεγαλύτερες ηλικίες τα παιδιά φορτώνονται με δραστηριότητες και υποχρεώσεις για το σχολείο. Όμως ένα παιδί που έχει διαβάσει βιβλία και στο οποίο έχει μπει ο σπόρος, πιστεύω ότι θα βρει το δρόμο του». 

Η Τζένη Κουτσοδημητροπούλου μεγάλωσε στην Αυστραλία και οι αναμνήσεις της από το σχολείο περιλαμβάνουν και τη μεγάλη σχολική βιβλιοθήκη, από την οποία δανειζόταν τίτλους κάθε εβδομάδα. Έχοντας ακόμη στο νου τη μυρωδιά από τους παλιούς τόμους, δεν θα μπορούσε να μην είναι υπέρμαχος του χαρτιού: «Μου αρέσει το χαρτί, σημειώνω πάνω στα βιβλία μου, δεν με πειράζει να τσαλακώνονται. Αλλά είμαστε σε μια διαφορετική εποχή και τα ebooks είναι το μέλλον. Είναι πιο οικονομικά και πρακτικά. Άλλωστε, τα παιδιά μας μεγαλώνουν ανάμεσα σε οθόνες. Προχωράμε μπροστά και το βιβλίο έτσι έχει μια δεύτερη ευκαιρία. Το ζητούμενο είναι να διαμορφώσουμε νέους αναγνώστες. Μικρότερη σημασία έχει το μέσο», σχολιάζει.