Ενεργειακές παρεμβάσεις σε 40 δημοτικά κτήρια αξιοποιώντας ευρωπαϊκούς πόρους και νέα εργαλεία
Ένα μεγάλο πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης σχολικών και άλλων κτηριακών υποδομών έχει θέσει σε πλήρη εφαρμογή ο Δήμος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης. Η επιτυχής ολοκλήρωση στις 31 Ιανουαρίου του προγράμματος Prodesa μετά από 51 μήνες εντατικής προσπάθειας σε συνεργασία με άλλους 6 Δήμους της Αττικής και 6 φορείς, είναι το πρώτο ορόσημο για την ενεργειακή μεταμόρφωση των δημοτικών κτηρίων, ώστε να μειωθεί δραστικά η κατανάλωση ενέργειας και παράλληλα να εγκατασταθούν υποδομές παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Πρόκειται για δύο στόχους που εκτός από ελάφρυνση του δημοτικού ταμείου, εντάσσονται στη μεγάλη στρατηγική της ανθρακικής ουδετερότητας του Δήμου ως το 2050.
Σημαντικό στοιχείο όλου του προγράμματος αυτού είναι το γεγονός ότι χρηματοδοτείται αξιοποιώντας κατά κύριο λόγο ευρωπαϊκούς πόρους επιτυγχάνοντας ενεργειακές παρεμβάσεις συνολικού ύψους 3,3 εκατομμυρίων ευρώ με συντονισμένες ενέργειες των στελεχών του Δήμου. Εκτός από το έργο Prodesa (που αφορά σε 28 κτήρια) ενεργειακές αναβαθμίσεις έχουν ενταχθεί σε χρηματοδότηση από τον χρηματοδοτικό μηχανισμό Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (7 κτήρια) και το ΠΕΠ Αττικής (5 κτήρια).
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα 3Β είναι ο πρώτος Δήμος πανελλαδικά που αξιοποιεί τις Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης σε συνεργασία με εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών χρησιμοποιώντας πραγματικά καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία για την πραγματοποίηση ενεργειακών παρεμβάσεων σε δημοτικά κτήρια.
Για την πραγματοποίηση αυτού του φιλόδοξου στόχου απαιτήθηκε μια μεγάλη και τεκμηριωμένη τεχνική μελέτη την οποία ο Δήμος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης ανέθεσε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και συγκεκριμένα στο Εργαστήριο Ατμοκινητήρων και Λεβήτων που υπάγεται στον Τομέα Θερμότητας της Σχολής Μηχανολόγων Μηχανικών. Οι μελετητές πρώτα κατέγραψαν όλα τα δημοτικά κτήρια, τα κατέταξαν σε μια σειρά βάσει της ενεργειακής τους απόδοσης και αναλόγως καθόρισαν τις προτεραιότητες του έργου.Κατόπιν, διερεύνησαν τις πιθανές παρεμβάσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων προτεραιότητας, αποτιμώντας για κάθε μία παρέμβαση την προσδοκώμενη εξοικονόμηση ενέργειας. Στο τέλος οι μηχανικοί κατήρτισαν ένα σχέδιο για να μετράται και να επαληθεύεται η πραγματοποιηθείσα εξοικονόμηση, ενώ ανέλυσαν και την οικονομική βιωσιμότητα κάθε επέμβασης.
Νέα φιλοσοφία επιδοτήσεων
Στο πρόγραμμα Prodesa που ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο συμμετέχουν εκτός από τον Δήμο των 3Β, οι Δήμοι Αλίμου, Αγίου Δημητρίου, Γλυφάδας, Αγίων Αναργύρων Καματερού, Παλαιού Φαλήρου και Αμαρουσίου. Το έργο πήρε τον τίτλο του από τη φράση στα Αγγλικά «Project Development in South Attica» (που σημαίνει «ανάπτυξη έργου στη Νότια Αττική») και εντάσσεται στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα Horizon 2020, εξασφαλίζοντας πόρους άνω του ενός εκατομμυρίου.
Στο πλαίσιο αυτό ο Δήμος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης επιδοτήθηκε άμεσα με το ποσό των 119.250 ευρώ προκειμένου να προετοιμάσει την υλοποίηση των παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης αξιοποιώντας ενεργειακές συμφωνίες με τον ιδιωτικό τομέα. Με τη Σύμβαση Ενεργειακής Απόδοσης μια εταιρεία παροχής ενεργειακών υπηρεσιών αναλαμβάνει την εκτέλεση του έργου ενεργειακής αναβάθμισης και η πληρωμή της (σε έναν ορίζοντα πενταετίας) συνδέεται με την επίτευξη ή μη της εγγυημένης απόδοσης του εξοπλισμού μετά την πιστοποίηση από ανεξάρτητο φορέα. Στα μέσα Φεβρουαρίου ολοκληρώθηκε ο σχετικός διαγωνισμός και αναμένεται να αναδειχθεί ο ανάδοχος.
Αξίζει να αναφερθεί ότι στο πλαίσιο του έργου Prodesa δοκιμάστηκε η μέθοδος του «crowdfunding», της συμμετοχικής δηλαδή χρηματοδότησης με μικροποσά από την κοινωνία των πολιτών. Ως κτήριο στόχος ορίστηκε η Στέγη Υπερηλίκων Βούλας και ως ανταμοιβή των συμμετεχόντων προσφέρθηκαν από τον Δήμο μαθήματα τένις στο Καβούρι και δωρεάν είσοδος στην παραλία της Βάρκιζας. Επρόκειτο φυσικά για μια πιλοτική εφαρ- μογή που πρόσθεσε στην τεχνογνωσία του Δήμου μια πολύτιμη εμπειρία που έρχεται από το μέλλον.
Οι ενεργειακές παρεμβάσεις που θα υλοποιηθούν είναι οι ακόλουθες: Θερμομόνωση δώματος, αντικατάσταση φωτιστικών σωμάτων με νέα τύπου LED και αισθητήρες για την προσαρμογή της φωτεινότητας, αντικατάσταση των παλιών λεβήτων με αντλίες θερμότητας, εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων για ενεργειακό συμψηφισμό του παραγόμενου ρεύματος και τέλος, εγκατάσταση εξοπλισμού μέτρησης, καταγραφής και παρακολούθησης των βασικών ενεργειακών καταναλώσεων των κτηρίων. Επίσης, προβλέπονται υπηρεσίες επιλογής, συντήρησης, μέτρησης και παρακολούθησης εγγυημένης απόδοσης του εξοπλισμού.
Από τις ενέργειες αυτές στα 35 κτήρια προβλέπεται να εξοικονομηθεί πρωτογενώς ενέργεια 715 MWh κάθε έτος που μεταφράζεται σε έσοδο για το δημοτικό ταμείο 166.500 ευρώ τον χρόνο. Παράλληλα όμως θα παραχθεί από ανανεώσιμες πηγές (φωτοβολταϊκά) και ενέργεια 1.231 MWh τον χρόνο, που με εικονικό συμψηφισμό θα μειώσει περαιτέρω τους λογαριασμούς του ρεύματος για τον Δήμο. Το περιβαλλοντικό όφελος της παρέμβασης αυτής στα πρώτα 35 κτήρια έχει εκτιμηθεί πολύ σημαντικό: Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα αναμένεται να περιοριστούν κατά 1.380 τόνους κάθε χρόνο.
Όπως τόνισε ο Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, με τη συμμετοχή του στο συγκεκριμένο πρόγραμμα ο Δήμος αποκομίζει πολλαπλά οφέλη: «Επιτυγχάνει μακροχρόνιο οικονομικό, ενεργειακό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό όφελος, δεδομένου ότι αναβαθμίζονται τα κτήρια με σύγχρονο και αποδοτικό ενεργειακό εξοπλισμό και μειώνονται οι εκπομπές CO2 και το ενεργειακό αποτύπωμα του Δήμου, αποκτά τεχνογνωσία στην υλοποίηση Συμβάσεων Ενεργειακής Από- δοσης και τη χρήση καινοτόμων εργα- λείων χρηματοδότησης ενώ παράλληλα επιτυγχάνει δικτύωση και αναπτύσσει κουλτούρα συνεργασίας με άλλους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς.
Προς την κλιματική ουδετερότητα
Η ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων δεν αποτελεί για τη διοίκηση Κωνσταντέλλου έναν στενά οικονομικό στόχο. Η αξιοποίηση του Prodesa και των υπόλοιπων χρηματοδοτικών εργαλείων εντάσσεται στη στρατηγική για το κλίμα και την ενέργεια που έχει εκπονήσει από το 2021 ο Δήμος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης και στοχεύει στην κλιματική ουδετερότητα με έτος ορόσημο το 2050.
Σε μια αναλυτική μελέτη 130 σελίδων που αποτελεί τον «οδικό χάρτη» για την τεράστια αυτή προσαρμογή, έχουν οριστεί ως στόχοι για το 2030 η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στο 40%, για το 2040 στο 61,5%, ενώ για το 2050 υπολογίζεται ότι θα επιτευχθεί μείωση εκπομπών κατά 82% περίπου. Πρόκειται για ένα σχέδιο που φυσικά εμπλέκει εκτός από τον Δήμο και τους πολίτες, καθώς ένας μεγάλος τομέας έκλυσης αερίων του θερμοκηπίου αφορά στις οικιακές καταναλώσεις ενέργειας και τις ιδιωτικές μεταφορές. Παρόλη την αναλογικά πολύ μικρή συμμετοχή του Δήμου στις συνολικές τοπικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, ο ρόλος του στο σχεδιασμό των υποδομών είναι μεγάλος, γεγονός που έχει από νωρίς αντιληφθεί η δημοτική αρχή σχεδιάζοντας τις ανάλογες παρεμβάσεις. Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι το κόστος των δημοτικών μόνο παρεμβάσεων που έχουν μελετηθεί σε προκαταρκτικό στάδιο στο εν λόγω σχέδιο, για το 2030 φτάνει τα 12,9 εκατομμύρια ευρώ και για το 2050 ξεπερνά τα 26 εκατομμύρια. Προφανώς η αναζήτηση πόρων από κρατικές και κοινοτικές επιδοτήσεις, αλλά και από ιδιωτικές επενδύσεις είναι μονόδρομος και στο πλαίσιο αυτό η εμπειρία που αποκόμισε ο Δήμος με το έργο Prodesa θεωρείται πολύτιμη και οδηγός για το μέλλον.
Οι τεχνικές παρεμβάσεις
Τι σημαίνουν όμως στην πράξη τα έργα που υλοποιούνται;
Η θερμομόνωση του κελύφους αποτελεί μια από τις αποτελεσματικότερες παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε ένα κτήριο για την εξασφάλιση ιδανικής θερμοκρασίας καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου και τη μείωση των εκπομπών ρυπογόνων αερίων. Ιδίως όσον αφορά την οροφή, το δώμα αποτελεί το πιο ευπαθές δομικό στοιχείο σε ένα κτήριο. Καταπονείται από τον ήλιο, τον άνεμο, τη βροχή και το χιόνι. Με την προσθήκη θερμομόνωσης σε μια μη μονωμένη οροφή, ο συντελεστής θερμοπερατότητας του δομικού στοιχείου μειώνεται κατά 50-70%.
Οι αντλίες θερμότητας αποτελούν μία τεχνολογία που χρησιμοποιείται για την παραγωγή θέρμανσης, ψύξης και ζεστού νερού χρήσης. Μια αντλία θερμότητας λειτουργεί με ηλεκτρισμό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξασφάλιση θερμικής άνεσης καθώς εξασφαλίζει ψύξη (καλοκαίρι) και θέρμανση (χειμώνα). Με αυτήν την τεχνολογία επιτυγχάνεται έως και 70% εξοικονόμηση χρημάτων σε σχέση με το πετρέλαιο με τα σημερινά δεδομένα.
Τα φωτοβολταϊκά σε στέγες είναι από τα πιο αξιόπιστα και αποδοτικά σήμερα συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων ισχύος 10 kW σε επιλεγμένα κτήρια του Δήμου, για την παραγωγή ενέργειας σε οροφές και στέγες δημοτικών κτηρίων θα γίνει με το καθεστώς net metering, που σημαίνει ότι αν δεν υπάρχουν τη στιγμή της παραγωγής καταναλώσεις στα κτίρια, η ενέργεια θα διοχετεύεται στο δίκτυο και θα ισοσκελίζεται η τιμή της με ενέργεια που αγοράστηκε από το δίκτυο σε άλλες χρονικές στιγμές που δεν υπήρχε αυτοπαραγωγή.
Τέλος, η αντικατάσταση των παλιών ενεργοβόρων λαμπτήρων έχει προφανή οφέλη που έχουν ήδη δοκιμαστεί στο οδικό δίκτυο του Δήμου Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης. Τα LED καταναλώνουν έως και 70% λιγότερη ηλεκτρική ενέργεια από τις υπόλοιπες λάμπες, ενώ ο χρόνος ζωής των φωτιστικών αυτών ξεπερνά τις 100.000 ώρες.