Για τη σημασία των παράκτιων ζωνών και τη σοβαρότητα των απειλών που δέχονται από τις δραστηριότητες του ανθρώπου μίλησε σε μια ενδιαφέρουσα διάλεξη η ιχθυολόγος Βάγια Μπουρσιάκη στις 28 Αυγούστου στην Ακτή Βουλιαγμένης. Η πρωτότυπη αυτή δράση ευαισθητοποίησης του κοινού για το περιβάλλον διοργανώθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «Γαλάζια Σημαία» στο οποίο συμμετέχει η πλαζ της ΕΤΑΔ και απευθύνθηκε σε όσους λουόμενους είχαν την περιέργεια μετά το μπάνιο να ακούσουν μια επιστημονική ομιλία αλλά και στους εργαζόμενους της Ακτής.
Η ομιλήτρια αναφέρθηκε στη μεγάλη σημασία της παράκτιας γραμμής της χώρας, η οποία ξεπερνά τα 13.600 χιλιόμετρα και θεωρείται ως μια από τις πιο παραγωγικές θαλάσσιες ζώνες. Λίγοι συνειδητοποιούν ότι η σύσταση της θάλασσας στη ζώνη αυτή είναι κορυφαίας σημασίας για την αλυσίδα της ζωής κάτω από την επιφάνεια. Σε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που ανέφερε η κα. Μπουρσιάκη, το ανθρακικό ασβέστιο έχει σπουδαία σημασία για τον σχηματισμό των οστρακοειδών. Αναφέρθηκε ακόμη στη θερμοκρασία του νερού, την πυκνότητά του, το χρώμα, την αλατότητα και τη διαύγεια, ως παράγοντες που καθορίζουν τη ζωή εντός της θάλασσας.
Κατά την ομιλία αναλύθηκαν διεξοδικά τα είδη της ρύπανσης που συναντώνται στις ακτές, όπως η χημική (με το πλαστικό ως κυριότερο «ένοχο»), τη βιολογική ρύπανση (τους εντερόκοκκους και τα κολοβακτηρίδια που μετρώνται από τα εργαστήρια), την αισθητική ρύπανση (από την άναρχη δόμηση) και τη χημική ρύπανση (που στην Ελλάδα βρίσκεται πολύ χαμηλά).
Κλιματική αλλαγή
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε κατά την ομιλία στη διαδικασία της κλιματικής αλλαγής ως παράγοντα υποβάθμισης του θαλάσσιου περιβάλλοντος, όπως και όλων των φυσικών συστημάτων. Μεταξύ άλλων, όπως τόνισε η ομιλήτρια, η κλιματική αλλαγή ευθύνεται για την αύξηση της θερμοκρασίας, την αλλαγή των προτύπων βροχόπτωσης, την αύξηση της οξύτητας των ωκεανών και την υποχώρηση του επιπέδου του οξυγόνου στα ύδατα. Μεγαλύτερη απειλή ωστόσο για το παράκτιο σύστημα συνιστά η αύξηση της στάθμης της θάλασσας μέσω της θέρμανσης του πλανήτη, που μπορεί να έχει επιπτώσεις για το σύνολο της ανθρωπότητας.
Η Βάγια Μπουρσιάκη συνόψισε τις κυριότερες φυσικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις ακτές ως εξής: Αυξάνεται ο κίνδυνος κατάκλισης και πλημμυρών από καταιγίδες, επιταχύνεται η παράκτια διάβρωση, οι παράκτιοι υδροφορείς υφίστανται υφαλμύρωση, τα θαλάσσια ύδατα εισχωρούν σε εκβολές ποταμών και ποτάμια συστήματα, υποβαθμίζονται ή και εξαφανίζονται παράκτιοι υγροβιότοποι (η ομιλήτρια αναφέρθηκε χαρακτηριστικά στην περίπτωση της Αρτέμιδας στην Αττική), ενώ τέλος παρατηρείται το φαινόμενο να εισέρχονται στη Μεσόγειο θάλασσα αλλόχθονα είδη ψαριών, όπως ο τοξικός λαγοκέφαλος, που παραγκωνίζουν τα αυτόχθονα είδη και διαταράσσουν σοβαρά την ισορροπία του υποθαλάσσιου περιβάλλοντος.
Για την αντιμετώπιση των φαινομένων αυτών η επιστήμονας πρότεινε μια δέσμη πρωτοβουλιών. Μεταξύ αυτών ανέφερε την κατάρτιση ακτολογίου, τον καθορισμό ζωνών επικινδυνότητας ανάλογα με τον χαρακτήρα κάθε παράκτιας περιοχής για την υλοποίηση των κατάλληλων τεχνικών παρεμβάσεων αλλά και τη θέσπιση ενός μηχανισμού συνεχούς παρακολούθησης παράκτιων περιοχών.
Τα δώρα της θάλασσας
Μπορεί η πιο άμεση επαφή των περισσότερων με τη θάλασσα να περιορίζεται τους θερινούς μήνες, ωστόσο η σπουδαιότητα της παράκτιας ζώνης για το φυσικό περιβάλλον και την κοινωνίας μας είναι ανεκτίμητης αξίας. Όπως παρέθεσε η Βάγια Μπουρσιάκη στη διάλεξή της, τα σημαντικότερα αγαθά που προσφέρουν οι ακτές είναι τα εξής: Η παράκτια ζώνη διαθέτει σημαντικούς οικοτόπους, συμβάλλοντας στην επιβίωση βιογενετικού αποθέματος χλωρίδας και πανίδας. Τα θαλάσσια οικοσυστήματα μεταξύ άλλων έχουν ρόλο στη ρύθμιση του κλίματος με το να αποθηκεύουν διοξείδιο του άνθρακα και να απελευθερώνουν σημαντικές ποσότητες οξυγόνου στην ατμόσφαιρα. Τα παράκτια δάση και οι υγρότοποι που δημιουργούνται διασφαλίζουν την ελαχιστοποίηση των καταστροφών από πλημμύρες και άλλες φυσικές καταστροφές. Φυσικά, προσφέρουν στον άνθρωπο τροφή μέσω της αλιείας και των υδατοκαλλιεργειών, αλλά και νερό μέσω της αφαλάτωσης.
Η ομιλήτρια στάθηκε ιδιαίτερα στην προσφορά των παράκτιων πόρων στον σύγχρονο πολιτισμό μας: Η αναψυχή που προσφέρει η θάλασσα, η αισθητική απόλαυση, η εκπαιδευτική και επιστημονική της λειτουργία, ακόμα και η άντληση καλλιτεχνικής και φιλοσοφικής έμπνευσης εγγράφονται στα αγαθά που μας δίνει το υδάτινο στοιχείο. Και βέβαια, δεν μπορεί να εξαιρεθεί από τον κατάλογο αυτόν, η συνεισφορά του παράκτιου τουρισμού στην οικονομία της χώρας, που υπολογίζεται σε 15%-18% του ΑΕΠ.