Οι αναπαραστάσεις μαχών είναι πλέον μόδα σε πολλές χώρες του εξωτερικού για τους λάτρεις της ιστορίας και δη της στρατιωτικής. Για μία ωστόσο από τις σημαντικότερες μάχες της ιστορίας, τη μάχη του Μαραθώνα, η οποία σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη έκρινε την ίδια την ύπαρξη του δυτικού πολιτισμού όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, οι περισσότεροι ιστορικοί διατυπώνουν τόσο αποκλίνουσες απόψεις για τα δεδομένα της, που κάθε ακριβής αναπαράσταση θα ήταν ανέφικτη.

Αυτά ως την έκδοση του βιβλίου σταθμός για το θέμα από τον Βουλιαγμενιώτη φιλόλογο και αρχαιολόγο Χρήστο Διονυσόπουλο, η εμβριθής και εξαντλητική μελέτη του οποίου «έκλεισε» τη συζήτηση – τουλάχιστον μέχρι να προκύψει κάποιο νέο αρχαιολογικό εύρημα ή άλλο τεκμήριο που να ανατρέπει τα μέχρι στιγμής γνωστά στοιχεία. Κι αυτή η κρίση δεν ανήκει σε κάποιον υποκειμενικό αναγνώστη, αλλά στο κορυφαίο πνευματικό ίδρυμα της χώρας, την Ακαδημία Αθηνών, η οποία βράβευσε το βιβλίο Η Μάχη του Μαραθώνα, Ιστορική και Τοπογραφική Προσέγγιση το 2014 ως «την πληρέστερη και πλέον διεξοδική πραγμάτευση της μάχης του Μαραθώνος το 490 π.Χ. γραμμένης από Έλληνα και από τις πλέον άρτιες επιστημονικώς», σύμφωνα με τον ακαδημαϊκό Βασίλειο Πετράκο, που ανέγνωσε το σκεπτικό της απονομής.

Το κοινό του Δήμου των 3Β είχε την ευκαιρία προ ημερών, στις 2 Οκτωβρίου, να περιηγηθεί στα τεκταινόμενα εκείνης της ημέρας του Σεπτεμβρίου προ 2.509 ετών, σε μια παρουσίαση που διοργάνωσαν οι εκδόσεις Καπόν με την αρωγή του Δήμου Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης και του Ναυτικού Ομίλου Βουλιαγμένης, από την αναλυτική βιβλιοπαρουσίαση που έκανε ο συγγραφέας Ζέφυρος Καυκαλίδης και ο ίδιος ο Χρήστος Διονυσόπουλος, μετά από την εισαγωγή της εκδότριας Ραχήλ Καπόν.

Το έργο του Χρήστου Διονυσόπουλου ανατρέχει σε όλες τις υπάρχουσες πηγές και ανασυνθέτει τα γεγονότα με μια εξαντλητική βιβλιογραφική, πραγματολογική και επιτόπια έρευνα. Με μια αναλυτική επιχειρηματολογία που δεν αφήνει την παραμικρή λεπτομέρεια ασχολίαστη, αναμετράται με κάθε ορθόδοξη ή αποκλίνουσα άποψη που έχει διατυπωθεί μέχρι σήμερα περί μάχης του Μαραθώνα, από τον Ηρόδοτο ως τους σύγχρονους Έλληνες ιστορικούς, δίνοντας πειστικές απαντήσεις σε κάθε ερώτημα της έρευνας.

Τα βασικά ερευνητικά ζητούμενα του Χρήστου Διονυσόπουλου είναι ο ακριβής προσδιορισμός της μάχης στο χρόνο και το χώρο, για τα οποία αφιερώνει μεγάλο κομμάτι του βιβλίου του. Η έναρξη, η διάρκεια και η λήξη της αναμέτρησης Ελλήνων και Περσών αλλά και η ακριβής χρονολόγηση της μάχης αποτελούν κεντρικό σημείο του βιβλίου. Ο συγγραφέας ακόμη διερευνά με αξιοσημείωτη αναλυτικότητα την αναγγελία της νίκης στην Αθήνα. Με πλούσια επιχειρηματολογία εξηγεί ποιοι δρομείς υπήρξαν οι πρώτοι μαραθωνοδρόμοι της ιστορίας και από ποιες διαδρομές έφτασαν στο κλεινόν άστυ, υποστηρίζοντας βάσιμα ότι ο μόνος «αυθεντικός μαραθώνιος» έγινε νύχτα.

Ακόμη, ο Χρήστος Διονυσόπουλος πραγματεύεται τους συσχετισμούς των δυνάμεων, σχολιάζοντας τους αριθμούς των αντιμαχόμενων πλευρών αλλά και το διπλωματικό παρασκήνιο της εποχής και βασικά την απουσία των Σπαρτιατών.

Εκτός από μια πολεμική μονογραφία, η Μάχη του Μαραθώνα των εκδόσεων Καπόν συνιστά και μια συνοπτική εισαγωγή στην αρχαιογνωσία

Φυσικά, από την αφήγηση δεν λείπει και το πιο συναρπαστικό κομμάτι, αυτό της ίδιας της σύγκρουσης. Και εδώ ο συγγραφέας υιοθετεί μια απόλυτα τεκμηριωμένη θέση που ελάχιστα έχει ακουστεί: Ότι η στρατιωτική διάνοια του Μιλτιάδη δεν εξαντλήθηκε στην ευφυή διάταξη των στρατιωτών του, αλλά και στην καθοριστικής σημασίας επιλογή της ώρας για την επίθεσή του.

Μπορεί το θέμα του βιβλίου να είναι εξειδικευμένο, όμως η τεκμηρίωση των θέσεών του απλώνεται σε ένα πολύ ευρύ φάσμα της αρχαίας ελληνικής ιστορίας. Εκτός λοιπόν από μια πολεμική μονογραφία, η Μάχη του Μαραθώνα συνιστά και μια συνοπτική εισαγωγή στην αρχαιογνωσία, περιγράφοντας σε αδρές γραμμές εξω-στρατιωτικά ζητήματα, από τα θρησκευτικά και πολιτική ήθη στις πόλεις των αρχαίων Ελλήνων ως την ιστορία των νομισμάτων στην κλασική Αθήνα.

Σε μια εποχή που τα κλασικά γράμματα χαρακτηρίζονται από κάποιους «νεκρά» και οι ανθρωπιστικές επιστήμες θεωρούνται πάρεργο των τριτοβάθμιων ιδρυμάτων, η ανάγνωση του βιβλίου που επιμελήθηκε με αξιοθαύμαστη εργατικότητα ο Χρήστος Διονυσόπουλος μπορεί πραγματικά να κεντρίσει ή και να αναθερμάνει το ενδιαφέρον για τον αρχαίο κόσμο συνολικά.

Στο πνεύμα αυτό άλλωστε μίλησε και ο Δήμαρχος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης, Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, κατά την εκδήλωση. Τόνισε ότι με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και μετά από εισήγηση του Χρήστου Διονυσόπουλου, ένα αντίγραφο από την στήλη που αναγράφει τους πεσόντες της Ερεχθηίδος φυλής κατά τη μάχη θα τοποθετηθεί σύντομα σε κεντρική πλατεία της Βάρης, όπου ζούσαν οι Ερεχθιείς, για την κατάδειξη της ιστορικής συνέχειας του τόπου. Ενώ πρότεινε και στον αντιπεριφερειάρχη Ανατολής Αττικής που ήταν παρών, τη διοργάνωση μιας μαραθωνοδρομίας που θα είναι για πρώτη φορά ιστορικά ακριβής ως αναπαράσταση.

Ο Γρηγόρης Κωνσταντέλλος αναφέρθηκε τέλος εκτενώς και εγκωμιαστικά για την προσφορά του Χρήστου Διονυσόπουλου στην τοπική κοινωνία: «Τα παιδιά μας, οι επόμενες γενιές θα θυμούνται το όνομα Διονυσόπουλος κάθε φορά που θα βλέπουν τη Λίμνη Βουλιαγμένης», όπως είπε εμφατικά.