Δεν απειλούν μόνο το ιδιωτικό εισόδημα και την κατανάλωση οι πληθωριστικές πιέσεις στην αγορά, οι ανατιμήσεις στις πρώτες ύλες και το κύμα ακρίβειας που έφερε πρώτα η ενεργειακή κρίση και επέτεινε κατόπιν ο πόλεμος στην Ουκρανία. Οι επιπτώσεις του οικονομικού αυτού πολέμου γίνονται σε όλη την Ελλάδα ήδη αισθητές από τις καθυστερήσεις των δημόσιων έργων που έχουν αφήσει σε εκκρεμότητα μια σειρά από σημαντικές παρεμβάσεις υποδομών.

Σημαντικότερο παράδειγμα στον Δήμο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης είναι το ρέμα στο Κόρμπι Βάρης, ένα μεγάλο αντιπλημμυρικό έργο που ήταν εξ αρχής ναρκοθετημένο λόγω της μεγάλης έκπτωσης που εξασφάλισε στον εργολάβο τη σύναψη της σύμβασης κατά τον μειοδοτικό διαγωνισμό της Περιφέρειας Αττικής. Η προ κρίσης ανατίμηση των πρώτων υλών έθεσαν το έργο σε αναστολή και κατόπιν το ντόμινο των καθυστερήσεων οδήγησε στην εγκατάλειψη και την εκκίνηση δικαστικών αντιπαραθέσεων με την Περιφέρεια. 

Αν σε ένα νοικοκυριό είναι επώδυνα αισθητή η διαφορά στο κόστος των καυσίμων, μπορεί να αντιληφθεί κανείς τι σημαίνει για έναν Δήμο η ακριβότερη αγορά πετρελαίου με το οποίο ζεσταίνει τις σχολικές αίθουσες και κινεί καθημερινά τα απορριμματοφόρα μεταξύ άλλων λειτουργιών. Τα ποσά ανεβαίνουν με γεωμετρική πρόοδο: Ο Δήμος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης τον Οκτώβριο του 2021 πλήρωσε για πετρέλαιο 72.000€ ενώ τον Μάρτιο του 2022 για την ίδια ποσότητα κλήθηκε να καταβάλει 95.000€. Αυτή η διαφορά των 23.000€ τον μήνα, που αντιστοιχεί σε μια αύξηση 32% είναι ενδεικτική για το πώς το κύμα ανατιμήσεων μπορεί να δυναμιτίσει μια σειρά από ζωτικές λειτουργίες στην καθημερινότητα των πολιτών και να καθυστερήσει το δημοτικό έργο. Διότι η αγορά των καυσίμων δεν μπορεί φυσικά να αναβληθεί, ενώ τα δημοτικά έσοδα παραμένουν στα ίδια επίπεδα. Η «μαύρη τρύπα» που δημιουργείται είναι διαχειρίσιμη σύμφωνα με τα στελέχη του Δήμου για τον υγιή προϋπολογισμό του Δήμου Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης που αντέχει, όμως προοπτικά μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλα προβλήματα αν δεν ληφθεί μια κυβερνητική πρωτοβουλία ενίσχυσης της αυτοδιοίκησης. 

Μη ελεγχόμενη από τον Δήμο είναι η εξέλιξη των έργων που αναλαμβάνουν ιδιωτικές εταιρείες έπειτα από διαγωνιστικές διαδικασίες. Οι συμβάσεις για έργα που μόλις ξεκίνησαν ή πρόκειται να ξεκινήσουν έχουν συνταχθεί με τιμολογιακά δεδομένα μισού, ενός έτους ή ακόμα και παραπάνω, καθώς διάφορες γραφειοκρατικές διαδικασίες αλλά και δικαστικές προσφυγές καθυστερούν σημαντικά την έναρξη των εργασιών μετά την διεξαγωγή ενός διαγωνισμού. Καθώς όμως στο μεταξύ έχουν αλλάξει δραματικά προς τα πάνω τα δεδομένα κόστους για τις κατασκευαστικές εταιρείες, πλέον έχουν εξανεμιστεί τα περιθώρια κέρδους αν δεν έχει καταστεί οικονομικά ζημιογόνα η κατασκευή των έργων. Για έργα «φαντάσματα» προειδοποιούν όλο και περισσότεροι Δήμοι, με πιο ηχηρή την περίπτωση του Δήμου Θεσσαλονίκης, όπως ανέφερε ο Δήμαρχος Κωνσταντίνος Ζέρβας στην πρόσφατη έκτακτη συνάντηση της ΚΕΔΕ στο Καβούρι. 

Η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος με γραπτή της παρέμβαση στις 14 Απριλίου προς τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Κώστα Καραμανλή, μετέφερε «την έντονη ανησυχία των δημάρχων της χώρας σχετικά με τις επιπτώσεις που έχει στην ομαλή υλοποίηση των έργων υποδομών που εκτελούνται ή πρόκειται να εκτελεστούν στο επόμενο διάστημα, η εκτίναξη του κόστους κατασκευής τους». Η ΚΕΔΕ αναφέρει χαρακτηριστικές περιπτώσεις για ανατιμήσεις κατασκευαστικών υλικών. Το κόστος των σωληνώσεων PVC που χρησιμοποιούνται σε έργα ύδρευσης και αποχέτευσης έχει διπλασιαστεί (άνοδος 100%), το κόστος των τιμών του χάλυβα και του οικοδομικού σιδήρου, απαραίτητων υλικών σε έργα κτηριακών υποδομών, έχει εκτοξευτεί με πάνω από 100% αύξηση, ενώ επίσης το κόστος της ασφάλτου για το έργα οδοποιίας που εκτελούν οι Δήμοι έχει ανέβει κατά 200%. 

Το εκρηκτικό πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί ώθησε την Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημόσιων Συμβάσεων να παρέμβει με ανακοίνωσή της στις 13 Απριλίου για να υπενθυμίσει τα νόμιμα σήμερα όρια τροποποίησης προς τα πάνω των συμβάσεων, περιθώρια που προφανώς δεν μπορούν να καλύψουν το εύρος των απωλειών. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «εφόσον συντρέχουν απρόβλεπτες περιστάσεις που δεν οφείλονται σε υπαιτιότητα της αναθέτουσας αρχής, όπως εν προκειμένω αποτελεί η αύξηση των τιμών προϊόντων λόγω των εν θέματι γεγονότων, παρέχεται η δυνατότητα, κατόπιν γνωμοδότησης του αρμοδίου συλλογικού οργάνου, τροποποίησης των συναφθεισών συμβάσεων και αναπροσαρμογής της συμβατικής τιμής σε ποσοστό έως 50% επί της αξίας της αρχικής σύμβασης». 

Μπροστά στην προοπτική να καθυστερήσουν ή να ματαιωθούν μια σειρά από έργα σε όλη τη χώρα, η ΚΕΔΕ ζήτησε από την κυβέρνηση να προβλέψει με νομοθετική ρύθμιση «νέες, ρεαλιστικές αναθεωρήσεις τιμών, για όλες τις εργασίες που αφορούν την εκτέλεση δημόσιων έργων» και βέβαια το αναθεωρημένο προς τα πάνω κόστος «να καλυφθεί από τα προγράμματα που χρηματοδοτούν τα έργα των Δήμων». Ειδική ρύθμιση θα απαιτηθεί ώστε οι προθεσμίες για τις συμβάσεις των δημόσιων έργων να παραταθούν.