Έτος μνήμης της μικρασιατικής καταστροφής και του ξεριζωμού του ελληνικού στοιχείου από τις πατρογονικές εστίες της Ανατολής είναι το 2022, με τη συμπλήρωση ενός αιώνα από τα δραματικά γεγονότα. Μια βαθιά πληγή που ακόμα ανιχνεύεται στο κοινωνικό σώμα της χώρας καθώς η προσφυγική μνήμη ποτέ δεν ξεθώριασε. Η Βούλα, τόπος υποδοχής προσφύγων και ζωντανή εστία μνήμης για εκατοντάδες σήμερα ανθρώπους με μικρασιατική καταγωγή, έχει διαχρονικά ζωηρό ενδιαφέρον για την ιστορία των μικρασιατών προγόνων, την ακμή και τον διωγμό τους. Από το 2015, ο Δήμος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης διοργανώνει κάθε χρόνο στις αρχές Σεπτεμβρίου το Μικρασιατικό Φεστιβάλ το οποίο συνιστά ραντεβού αναφοράς για τους απογόνους των προσφύγων όλης της Αττικής, καθώς με τη γλώσσα του πολιτισμού (του θεάτρου, της μουσικής, του χορού, της φωτογραφίας) οι μνήμες ζωντανεύουν και παίρνουν το σύγχρονο νόημά τους.
Σύμφωνα με πληροφορίες από τη δημοτική αρχή, το φετινό Φεστιβάλ δεν θα περιοριστεί στο γνωστό από τα προηγούμενα χρόνια τριήμερο πλαίσιο με δύο ημέρες πολιτιστικών εκδηλώσεων που κορυφώνονται στο τρισάγιο που ψάλλεται στο μνημείο των μικρασιατών στην πλατεία Βούλας. Πρόθεση των ανθρώπων που ήδη συντονίζονται για την κατάρτιση του προγράμματος είναι να αποτελέσει η φετινή διοργάνωση σταθμό στα πολιτιστικά πράγματα της ευρύτερης περιοχής, με εκπαιδευτικά προγράμματα, επιστημονικές συζητήσεις και διαδραστικά γεγονότα να εμπλουτίζουν το κλασικό καλλιτεχνικό πρόγραμμα εκδηλώσεων. Προφανώς ο λόγος γίνεται για ένα πολυήμερο φεστιβάλ, λεπτομέρειες για το οποίο θα έχουμε τις προσεχείς εβδομάδες.
Εκδηλώσεις
Εκδηλώσεις ετοιμάζονται σε όλη την Ελλάδα. Έχει ενδιαφέρον ότι το Διοικητικό Συμβούλιο της Ομοσπονδίας Προσφυγικών Σωματείων Ελλάδος φιλοτέχνησε ήδη και δημοσιοποίησε ένα λογότυπο για να χρησιμοποιηθεί σε όλη τη διάρκεια του 2022 σε σχετικές εκδηλώσεις, έτος σταθμός για τον προσφυγικό ελληνισμό. Μάλιστα, ο Δήμος Χαλανδρίου υιοθέτησε το λογότυπο, δημιούργησε σημαία με αυτό και την ανάρτησε έξω από το Δημαρχείο.
Ήδη στη Νέα Ιωνία και στο χώρο του Παναιτωλίου (Αλσούπολη) πραγματοποιήθηκαν στις 31 Ιανουαρίου τα εγκαίνια της έκθεσης φωτογραφίας με τίτλο Μικρασία Αλησμόνητες πατρίδες που θα διαρκέσει μέχρι τις 13 Φεβρουαρίου. Επίσης, το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, διοργανώνει σειρά δωρεάν διαδικτυακών ομιλιών και ξεναγήσεων, με οδηγούς τους ιστορικούς Ιόλη Βιγγοπούλου και Δημήτρη Λούπη. Κάθε «περιήγηση» αποτελείται από δύο ομιλίες: Στην πρώτη παρουσιάζονται επιλεγμένα κατάλοιπα της ελληνικής και ρωμαϊκής αρχαιότητας, ενώ στη δεύτερη το ταξίδι ξεκινά από τη βυζαντινή περίοδο έως το 1922, προσφέροντας τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να αντιληφθούν την ιστορική και πολιτισμική εξέλιξη στον μικρασιατικό χώρο. Οι ομιλίες θα πραγματοποιηθούν από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο του 2022 και οι ενδιαφερόμενοι θα τις παρακαλουθήσουν μέσω της πλατφόρμας zoom.
Τα γεγονότα
Ένα καλογραμμένο ιστορικό βιβλίο για τα γεγονότα του 1922 που ξεχώρισε ήταν του καθηγητή δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης Λου Γιουρένεκ, το οποίο κυκλοφόρησε το 2016 από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Το βιβλίο εστιάζει στη μορφή του Αμερικανού μεθοδιστή πάστορα Έιζα Τζένινγκς, μια ιεραποστολική προσωπικότητα ιδιαίτερα χαμηλών τόνων που βρέθηκε στη Σμύρνη λίγες εβδομάδες πριν την καταστροφή με την οικογένειά του, έχοντας αναλάβει μια μάλλον αδιάφορη θέση στην τοπική Χριστιανική Αδελφότητα Νέων. Ο άνθρωπος αυτός που δεν είχε τις τυπικές αρμοδιότητες να αναλάβει την παραμικρή πρωτοβουλία, μέσα σε μια πόλη υπό συμμαχική κατοχή και οθωμανική πολιορκία, κατά τις αδιανόητα δραματικές στιγμές της πυρπόλησης της Σμύρνης από τα στρατεύματα του Κεμάλ και της εθνοκάθαρσης που ήδη συντελούνταν, αναδείχθηκε σε κεντρικό πρωταγωνιστή της εκκένωσης του ελληνικού πληθυσμού και της διάσωσης περίπου ενός εκατομμυρίου προσφύγων.
Το Η Μεγάλη Φωτιά είναι γραμμένο από έναν πολίτη των ΗΠΑ και από την αμερικανική σκοπιά. Αυτό έχει μια ιδιαίτερη αξία καθώς η οπτική του αποστασιοποιείται από τις εγχώριες πολιτικές και επιστημονικές διενέξεις, που συνήθως προσθέτουν διάφορων αποχρώσεων ιδεολογικά φίλτρα στην ανάγνωση των συγκεκριμένων γεγονότων. Ο Λου Γιουρένεκ έκανε μια εντυπωσιακά εκτεταμένη έρευνα σε δημόσια, αποχαρακτηρισμένα και ιδιωτικά αρχεία της χώρας του, επισκέφτηκε ο ίδιος τα σημεία όπου διαδραματίστηκαν τα γεγονότα και συνέλεξε προφορικές μαρτυρίες όσων μπορούσαν να παράσχουν πρωτογενείς πληροφορίες στη σημερινή εποχή. Το άνω των 500 σελίδων βιβλίο του είναι κατάφορτο από ένα πραγματολογικό υλικό που θα το κατατάξουν οπωσδήποτε στις κλασικές μονογραφίες για τα γεγονότα του 1922, καθώς αναπαριστά γλαφυρά και με μια αξιοσημείωτα ευαίσθητη ματιά την εποχή και την κοινωνική γεωγραφία εκείνης της μοναδικής πολυπολιτισμικής πόλης που χάθηκε για πάντα στο παρελθόν.